De oppositie: 'Stop met die smartphone schaamte'

Toen de smartphone er net was, was-ie spannend en gewild. Nu hangt er óók een zweem van schaamte omheen als je ’m teveel gebruikt. Wie altijd online is, is verslaafd, en best wel kansloos. Onterecht, vindt journalist Lisanne (29). Tijd voor een herwaardering.

"Ik ben uiteten en binnen drie minuten is het woordje ‘schermtijd’ al gevallen. Mijn vriendinnen buitelen over elkaar heen. De één heeft al weken een gemiddelde schermtijd van één uur per dag, de ander ging de afgelopen maand van twee uur naar een gemiddelde van een halfuur. Glunderend kijken ze me aan. “En jij, Lisan, wat is jouw schermtijd?” Ik word rood. Mijn schermtijd is gemiddeld drie uur. Drie uur. Dat is bijna een halve werkdag. Sterker nog: het is meer dan een halve werkdag als je pauzes en koffiedrinkpraatjes meerekent. “Je staart dus drie uur per dag alleen maar leeghoofdig naar je schermpje”, sneert mijn vriendin. “Bedenk eens eventjes wat je allemaal kan dóén met die uren!” Ho, wacht even. Leeghoofdig? Lopen stáren? Oké, het mag wel een tandje minder, want ik heb soms last van een scrollduim en ja ik ben te vaak met die telefoon bezig, maar is het echt allemaal zo slecht, verkeerd en dom?"

Iedereen verslaafd?

"Ik geef toe: veel onderzoeken naar smartphonegebruik zijn niet heel, eh, positief. 40 procent van de jongeren slaapt slecht door het apparaatje, 30 procent noemt zichzelf verslaafd. Ruim 80 procent van de mensen tussen de 18 en 38 jaar zegt te veel tijd op zijn telefoon door te brengen, zo meldde RTL Nieuws eind vorig jaar. Ook ik ben guilty. Mijn telefoon is mijn leven. Hij brengt me in contact met alles wat ik waardevol vind. Dankzij mijn lieve iPhone stuit ik met één druk op de knop op de leukste outfits, weet ik of het morgen mooi weer wordt en al scrollende kom ik de beste feestjes tegen bij mij in de buurt. Maar het belangrijkste is het contact met mijn vrienden en familie dat ik dankzij die telefoon heb. Ik kan úren op de bank zitten en bellen of appen met mijn vader, broertje, tante of vriendinnen. Laatstgenoemden en ik delen screenshots van bizarre nieuwtjes, foto’s van onze nieuwe kledingstukken en hele appgesprekken met onze dates. We bespreken de laatste roddels, uiten onze zorgen en bieden elkaar een luisterend oor (of oog, je snapt ’m). Ik heb nog nooit zo weinig barrières gevoeld tijdens gesprekken als via Whatsapp. Onpersoonlijk? Nah. Ik vertel nu dingen aan mijn vriendinnen die ik misschien niet aan ze had durven vertellen in real life."

Schop onder m'n kont

"Toen het mobieltje upcoming was, vonden we het interessant. Ik weet nog hoe stoer ik me voelde met mijn eerste uitklaptelefoontje. En het moment dat ik voor het eerst een iPhone in mijn handen had... Hallo, grotemensenwereld. Maar langzaam is dat gevoel bij veel mensen omgeslagen in schaamte. We willen allemaal de nieuwste smartphone, maar o wee als we hem te vaak gebruiken. Dan ben je ‘in de ban van’, en dat is toch een beetje, eh, kansloos. Maar de waarheid is: dankzij dat kleine ding in mijn tas ben ik nooit meer alleen. Toen ik in mijn eentje in Azië zat en me beroerd voelde door reizigersdiarree en heimwee, was er altijd wel een vriendin die me via een appje een peptalk gaf. Vervolgens kroop ik vol goede moed mijn hostel uit en kon ik – dankzij Google Maps – dat ene prachtstrandje vinden dat TripAdvisor me vanaf mijn schermpje had aangeraden. Via de socials zagen mijn vrienden en familie dan opgelucht dat ik het naar mijn zin had op dat zonovergoten strand. Sharing is caring en laat dat sharing nou nét wat makkelijker gaan met zo’n smartphone. Toen mijn vriendin Milou verhuisde en niet meer op tien minuten fietsen bij mij vandaan woonde, begonnen we te Facetimen. We spreken elkaar daardoor niet minder, juist méér. Laatst nog. Milou stond zich op te maken en had haar telefoon pontificaal naast de spiegel geplaatst, ik was in m’n eentje sla aan het eten en zette mijn telefoon tegen mijn glas water. Ik keurde haar nieuwe jurk, screenshotte grijnzend haar decolleté toen ze voorover boog om haar mascara op te doen en had na ons Facetimegesprek het gevoel dat we echt even in elkaars leven waren gekropen."

Sterker en veiliger

"Ik ben – thank God – niet de enige die zo openlijk van haar mobieltje houdt. De meeste mensen tussen de 18 en 40 jaar vinden dat hun mobiele telefoon hun leven heeft verbeterd, zo blijkt uit Brits onderzoek. Dat komt onder andere doordat ze meer en vaker in contact staan met familie en vrienden. Daarnaast blijkt uit datzelfde onderzoek dat vrouwen zich aanzienlijk sterker voelen als ze alleen op pad zijn en een telefoon bij zich hebben. Mobieltjes worden ook gebruikt om ongewenst (seksueel) gedrag te voorkomen: ruim de helft van de jonge vrouwen gebruikt hun telefoon om mensen af te schrikken of te voorkomen dat ze worden benaderd. Ja, oké, door de komst van de smartphone zijn we makkelijkere slachtoffers van criminele activiteiten zoals phishing. Maar dan moet er ook even genoemd worden dat sinds het begin van deze eeuw de geregistreerde criminaliteit in Nederland daalt. Dat laten cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek zien. Waren er in 2001 en 2002 nog 93 misdrijven per duizend inwoners, in 2017 nog maar 49. Eén van de oorzaken is de smartphone. Uit het CBS-rapport: “Een van de verklaringen is dat jongeren sinds de opkomst van de spelcomputer en de smartphone zich liever daarmee vermaken dan met buiten rondhangen. Ze zouden daardoor minder vatbaar zijn voor criminele vrienden en minder in de gelegenheid zijn om impulsieve misdrijven te plegen.”"

Beledigd

"Ik snap dat de telefoon een negatieve lading heeft gekregen. Cliché maar waar: overal waar ‘te’ voor staat, is niet goed. Dus die schermtijdfunctie op de iPhone? Prima. Ga ik ook maar eens wat vaker naar loeren. Maar laten we de iPhone niet tot onze vijand maken. Want weet je? Mijn smartphone maakt mijn leven mooier. Het is een haast onuitputtelijke digitale doos vol met liefde. Er staan hilarische uitgaansfoto’s in, zonsondergangkiekjes, selfies met mijn vader/broertje/opa, snapshots van mijn hond bij het water en foto’s van wijnmomenten met mijn beste vriendinnen. Fijne online herinneringen van een net zo fijn offline leven."