Internationale Vrouwendag: hoe staat het met de vrouwenrechten anno 2023?

Het is vandaag Internationale Vrouwendag, hét moment om vrouwen die wereldwijd moeten vechten voor hun rechten extra te supporten. Maar hoe staan we er anno 2023 voor? Grazia maakt de balans op.

Vrouwenrechten

Hang de slingers maar op, want vandaag, 8 maart, is het Internationale Vrouwendag! Al kun je je afvragen of er zo veel reden voor een feestje is. We hebben immers een gitzwarte tijd achter de rug waarin het ene hartverscheurende nieuws het andere opvolgde. Natuurlijk waren er ook wat successen te vieren (we kijken naar de nieuwe regering in Brazilië), maar die werden overschaduwd door berichten uit onder meer Afghanistan, Iran, Oekraïne en zelfs de Verenigde Staten. Daar deelde het hooggerechtshof een vuistslag uit aan vrouwen toen het landelijke recht op abortus werd geschrapt, en de beslissing bij staten zelf komt te liggen. We horen sindsdien verhalen over vrouwen die, met gevaar voor eigen leven, hun overleden baby nog weken in zich moesten dragen of urenlang naar een andere staat moesten afreizen om abortus te laten plegen, onder wie een tienermeisje dat zwanger raakte na een verkrachting. Een duidelijke waarschuwing dat we ook in ‘het vrije Westen’ vrouwenrechten nooit voor lief mogen nemen.

Hartverscheurend

Ondertussen zagen we hoe de vrouwen in Afghanistan onder het hernieuwde regime van de Taliban niet alleen achter een boerka verdwijnen, maar ook langzamerhand uit de straten, van de werkvloer, sociale media, het parlement en het onderwijs. Hartverscheurend was het filmpje waarin een klas meisjes in tranen uitbarstte toen ze hoorden dat ze niet meer naar school mochten. Ook uit Iran kwam afschuwelijk nieuws: de 22-jarige student Mahsa Amini overleed nadat ze door de zedenpolitie was mishandeld, omdat ze haar hoofddoek niet op exact de juiste wijze droeg. Dit soort agressie tegen vrouwen is niets nieuws, maar wél dat in het land tot op de dag van vandaag duizenden vrouwen en mannen met gevaar voor eigen leven de straat opgaan om te protesteren. En dit is dan alleen nog maar wat nieuws dat de meeste aandacht op (sociale) media kreeg.

Autocratisering

Dr. Conny Roggeband is verbonden aan de afdeling Politieke Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam, waar ze onderzoek doet naar het wereldwijd onder druk staan van vrouwenrechten. Allereerst: hoe staan we er volgens haar voor? Roggeband: "Wereldwijd is een golf van autocratisering aan de gang, in Europa zie je dat bijvoorbeeld in Polen en Hongarije en ook Italië lijkt nu die kant op te bewegen. Deze autocratisering gaat samen met het inperken van vrouwenrechten. Conservatieve leiders proberen vrouwen in hun traditionele rol van huisvrouw en moeder te duwen en hun publieke rol in te perken. Machthebbers weten dat het heel effectief is om vrouwen klein te houden en weinig bewegingsvrijheid te geven, want autocratieën zijn vaak omvergeworpen door protestbewegingen van vrouwen. Daarom wordt er in dat soort landen ook niet of amper opgetreden tegen geweld tegen vrouwen en hebben vrouwen geen reproductieve rechten: het regime weet dat zwangere vrouwen de straat niet opgaan.

Vrouwen in charge

Het is heel bijzonder dat vrouwen in Iran nu wel protesteren. Ze doen dat immers met gevaar voor eigen leven in een autoritair regime waar vrouwenrechten en mensenrechten sowieso niet geaccepteerd worden.” Dat ze protesteren is niet alleen ontzettend dapper, maar ook effectief. Roggeband: “Het is het enige middel waarmee ze van zich kunnen laten horen én het is gelijk een heel machtig middel, omdat autoritaire regimes meestal via protesten tot hun einde komen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat grote vreedzame protesten het succesvolst zijn als vrouwen in de voorhoede staan. Dictators weten namelijk dat als vrouwen meedoen, het protest door een brede groep van de bevolking wordt gedragen. Het regime reageert vaak door een protest hard neer te slaan of met zoethoudertjes te strooien: zo mochten vrouwen in Saoedi-Arabië opeens autorijden om de indruk te wekken dat het regime wel degelijk vrouwen meer rechten wilde geven.”

Verder lezen? In de nieuwste Grazia lees je het hele verhaal over Internationale Vrouwendag en komen ook easy activism en protesteren aan bod. Nu in de winkel! 

Tekst: Mariska Vermeulen | Beeld: iStock