Onlangs deelden we al een reeks tips voor wat je vanuit huis kunt doen om Oekraïne te steunen in de strijd tegen de binnengevallen Russen. Veel mensen delen bovendien via social media wat ze tegenkomen over de oorlog. Maarre: niet alles wat je ziet moet je direct geloven. Wij leggen uit hoe je nepnieuws of misleidende beelden over de oorlog herkent.
Misleidende beelden
Of je nu op Instagram, TikTok, Twitter of Reddit zit: overal zie je beelden voorbijkomen over de inval van Rusland in Oekraïne. Of althans, zo líjkt het. Want het blijkt namelijk dat op sociale media volop beelden worden gedeeld die maar moeilijk te verifiëren zijn, of zelfs foto’s en video’s die duidelijk niet waar of misleidend zijn.
Zo zijn er meerdere tweets viral gegaan waarin een Oekraïens meisje te zien zou zijn dat de confrontatie aangaat met een Russische soldaat. Maar niets is minder waar: het gaat hier namelijk om een Palestijns meisje dat haar zegje doet tegen een Israëlische soldaat. Sommige accounts delen dergelijke beelden uit onwetendheid: zij zien iets gedeeld worden en willen zo’n krachtige foto ook weer met hun volgers delen. Andere accounts posten dit soort content met shadier bedoelingen.
A video of a Palestinian girl, Ahed Tamimi, confronting an Israeli soldier is being widely shared with the false claim that it shows a Ukrainian girl standing up to a Russian soldier. pic.twitter.com/MLaiaPHG3p
— ishmael (@iD4RO) February 27, 2022
Herkennen
Maar hoe herken je dan wat wel en niet echt is? Social Media Expert Marieke Kuypers en Belgische krant De Morgen delen enkele tips:
- Check de bron: weet je zeker dat degene die de beelden deelt betrouwbaar is en dat de beelden gecontroleerd zijn op echtheid? Goed voorbeelden zijn bijvoorbeeld AP en Reuters. Deze persbureaus factchecken veel beelden, onder andere voor Twitter. Ga ook na of beelden een watermerk of accountnaam vermelden. Komt die overeen met het account dat de beelden deelt?
- Check de kwaliteit: schokkerige beelden, onduidelijke of vervaagde gezichten en blokkerige pixels? Dit zijn dingen die beelden (met opzet) moeilijker kunnen maken om te verifiëren.
- Check de foto’s via Google: misschien wist je dit nog niet, maar Google heeft een ‘reverse image search‘. Klik hiervoor met de rechtermuisknop op de afbeelding (of houd deze ingedrukt op je telefoon) en kies voor ‘zoek naar afbeelding met Google Lens’. Zo kun je zien waar de foto nog meer wordt gebruikt en wat voor context hierbij is gegeven. Ook website Yandex is hiervoor nuttig. Video’s kun je op een soortgelijke manier checken via de tool InVid.
- Check het bij een expert: mocht je nu nog steeds niet zeker zijn van je zaak, je kunt altijd om hulp vragen. Zo is Nieuwsuur-verslaggever Rudy Bouma heel actief op Twitter. Net zoals Peter Burger (van de Universiteit Leiden) en Knack-journalist Riem Emmery achter ArbiterOfTweets. Ook is social media-expert Marieke Kuypers heel actief op TikTok en Instagram, waar ze beelden helpt debunken.
Waarom nepbeelden?
In Nieuwsuur legt digitaal analist bij het CIR, Benjamin den Braber, uit hoe hij beelden checkt. Zo kijkt hij bijvoorbeeld naar welke locatie de video in gemaakt zou zijn. Vervolgens gaat hij via bijvoorbeeld Google Streetview na of de locatie in de video overeenkomt met hoe de genoemde plek eruitziet.
Hij legt uit dat het checken van de beelden erg belangrijk is ‘om overzicht te houden’. “Er komen gegarandeerd claims die niet kloppen”, legt hij uit. En die leugens worden soms per ongeluk verspreid, maar soms ook met opzet. In de Nieuwsuur-uitzending legt verslaggever Rudy Bouma uit dat overheden of instanties soms zélf met beelden knoeien om te bluffen of om verkeerde informatie en verwarring te verspreiden. Met deze tips ben je een stuk beter voorbereid op je timeline en je feed de komende tijd. Zo help je het verspreiden van nepnieuws te voorkomen!
Bron: FunX, De Morgen | Beeld: Unsplash
