Real life: ‘Om terdoodveroordeelden te helpen, moet ik in Amerika zijn’

Wow...

Merel Pontier (27) liet onlangs alles in Nederland achter om een terdoodveroordeelde in de VS bij te staan. "Amerika heeft een bizar rechtssysteem en ik wil mensen helpen die daarin vastzitten."

Geheime deals

Bekende, waargebeurde, Netflix-series als Unbelievable, When They See Us en Making a Murderer laten zien dat in het Amerikaanse rechts-systeem het recht lang niet altijd zegeviert. Zo ook in de zaak van de Amerikaanse Clinton Young, waarin geheime deals met justitie en een extreme vorm van belangenverstrengeling er onder meer voor zorgden dat de terdood-veroordeelde Clinton geen eerlijk proces kreeg. Reden genoeg voor de Nederlandse Merel Pontier (27) om zich vast te bijten in Clintons zaak. Anderhalve maand geleden besloot ze naar Amerika te verhuizen om terdoodveroordeelden zoals Clinton, die al achttien jaar op death row zit, bij te staan. “Ik heb altijd al interesse gehad in het Amerikaanse strafrecht. Het is een bizar rechtssysteem, met extreem hoge straffen. Compleet anders dan in Nederland.”

Bijzondere vrienschap

Merel deed de studie rechten in Nederland en studeerde ruim drie jaar geleden af. Daarna werkte ze onder andere bij het Openbaar Ministerie. “Tijdens mijn studie heb ik twee keer in Amerika gewerkt, in New Orleans en in New York. Toen ik net terug was uit New York zag ik de documentaire die Jessica Villerius maakte over de terdoodveroordeelde Clinton. Ik zag hem zitten op death row. Heel jong nog, dertig jaar. Hij vertelde hoe het was om daar vast te zitten. Ik kan nog steeds niet begrijpen waarom mensen elkaar dat aandoen. Om iemand als een dier in een kooi op te sluiten. Clinton was welbespraakt en kon zijn verhaal goed vertellen. Ik vond het knap hoe hij dat deed, terwijl hij al zo lang in isolatie zat. Zijn verhaal bleef in mijn hoofd zitten. De omstandigheden waaronder hij vastzat waren onrechtvaardig en onmenselijk, los van wat hij wel of niet had gedaan.”

Bijzondere vriendschap

Merel deed de studie rechten in Nederland en studeerde ruim drie jaar geleden af. Daarna werkte ze onder andere bij het Openbaar Ministerie. “Tijdens mijn studie heb ik twee keer in Amerika gewerkt, in New Orleans en in New York. Toen ik net terug was uit New York zag ik de documentaire die Jessica Villerius maakte over de terdoodveroordeelde Clinton. Ik zag hem zitten op death row. Heel jong nog, dertig jaar. Hij vertelde hoe het was om daar vast te zitten. Ik kan nog steeds niet begrijpen waarom mensen elkaar dat aandoen. Om iemand als een dier in een kooi op te sluiten. Clinton was welbespraakt en kon zijn verhaal goed vertellen. Ik vond het knap hoe hij dat deed, terwijl hij al zo lang in isolatie zat. Zijn verhaal bleef in mijn hoofd zitten. De omstandigheden waaronder hij vastzat waren onrechtvaardig en onmenselijk, los van wat hij wel of niet had gedaan.”

Een paar weken later besloot Merel hem een brief te schrijven. In de brief gaf ze aan dat ze hem had gezien in een documentaire. Ook schreef ze dat ze niet wist of hij schuldig of onschuldig was, maar dat ze tegen de doodstraf is en dat hij terug mocht schrijven als hij dat wilde. Een paar weken later kreeg ze een brief terug. Dat is nu vijf jaar geleden. “Tijdens onze briefwisseling besloot ik me aan te melden bij een Engelse organisatie die juristen detacheert bij Amerikaanse kantoren die terdoodveroordeelden verdedigen. In 2016 werd ik geplaatst in Louisiana. Vrij dicht bij Clinton, waardoor ik hem vaak kon bezoeken. Ook nu ik in Texas woon bezoek ik hem vaak. We hebben een bijzondere vriendschap, het is niet zoals ik thuis met vrienden heb. Er staat veel meer op het spel; hij heeft een doodvonnis gekregen en dat zou zomaar alsnog voltrokken kunnen worden. Clinton is heel strijdlustig en vastberaden. Hij is al 18 jaar aan het vechten voor zijn leven en ik vind het bewonderenswaardig hoe hij dat doet.” Clintons gevecht tegen de doodstraf en zijn strijd voor een eerlijk proces was voor Merel de motivatie om dit werk te gaan doen. “Als hij tijdens mijn bezoeken wil praten over de dood, laat ik dat aan hem, maar het gebeurt bijna nooit. Dat kan hem in een negatieve spiraal brengen en we willen juist positief zijn. Al negeren we zeker niet dat hij daar zit, je moet wel realistisch blijven.”

Vooroordelen

“Ik krijg helaas weleens te horen dat ik ‘wel verliefd op hem zal zijn’. Als ik een man was, dan had ik dit vooroordeel waarschijnlijk niet gekregen. Ik moet mezelf eerst verdedigen en uitleggen dat dit geen verliefdheid is, voordat ik kan toekomen aan de inhoud. Jammer, want ik ben strafrechtjurist, activist, tegen de doodstraf en heb een eigen stichting die zich inzet voor terdoodveroordeelden. Dat wordt allemaal vergeten, alleen maar omdat ik vrouw ben. Alsof het niet in mensen opkomt dat een vrouw zich volledig belangeloos wil inzetten voor terdoodveroordeelden die dat nodig hebben, omdat ze in onmenselijke situaties zitten en geëxecuteerd gaan worden door de staat.” Merel vindt de doodstraf zo inhumaan dat ze er alles aan wil doen om zich in te zetten voor deze groep. “Als je iets wilt veranderen, moet je bij jezelf beginnen. Ik kan er wel tegen zijn en in Nederland roepen dat ik het allemaal zo oneerlijk vind, maar als ik echt iets wil doen, moet ik me hier inzetten.” Merel studeert aan de University of Texas School of Law in Austin.

“Texas is heel Republikeins en conservatief, maar Austin totaal niet. De universiteit waar ik studeer is liberaal, ze zijn tegen de doodstraf en dat is bijzonder in Texas.” Voor Merels omgeving was het even slikken dat ze naar Amerika vertrok. “Ik had in Nederland een goede baan. Vrienden en familie vroegen zich af waarom ik alles zou opgeven. Maar toen ze zagen dat ik echt serieus was, steunden ze me gelukkig. Het is geen bevlieging, het hele proces om me aan te melden voor de universiteit heeft bijna een jaar gekost. Dit is mijn passie, wat ik wil doen. Ik hoop hier na mijn eenjarige masteropleiding een baan te vinden als advocaat. Het zou zonde zijn als ik na een jaar terugga naar Nederland. Er is nog zoveel werk te doen.”

Doorbraak

Toen Merel net een paar dagen in Austin was, kwam naar buiten dat de voormalig assistent officier van justitie een dubbelrol heeft gespeeld in de zaak van Clinton. Terwijl hij als Officier van Justitie aan Clinton’s zaak werkte, werkte hij ookin het geheim als juridisch adviseur voor de rechters in Clintons zaak en gaf hen advies over hoe te oordelen. “Zelfs in Texas is deze extreme vorm van belangenverstrengeling ongekend. Hoe kun je nu nog spreken van onafhankelijke rechtspraak? Wat de impact hiervan is op Clinton’s proces weten we nog niet precies. Er zal eerst onderzoek gedaan moeten worden, maar het ziet er goed uit. Het staat nu vast dat hij geen eerlijk proces heeft gehad. Iets wat Clinton zelf al achttien jaar zegt. Al is het voor de rechtstaat in zijn algemeenheid natuurlijk verschrikkelijk dat dit mogelijk is. Dit zou echt niet moeten kunnen.”

Tekst: Annemieke Riesebos | Beeld: iStock

Laatste nieuws