Real life: ‘Ik ontmoette geweldige mensen, maar thuis zat ik alleen’

‘Eenzaamheid hoeft niet te betekenen dat iemand letterlijk alleen is'

Niet alleen ouderen, maar ook jonge vrouwen voelen zich vaak eenzaam. Verhuizen, een nieuwe baan of het krijgen van een kind vergroot de kans.

Gevoel

Eenzaamheid is een leeg, bijna depressief gevoel. Ik zette net de eerste stappen in mijn carrière als actrice en was daar zo druk mee, dat ik geen tijd meer had voor leuke dingen. Ik leefde langs iedereen heen en zag mijn vriendinnen foto’s posten op Instagram van leuke feestjes en festivals. Daardoor voelde ik me alleen, depri en verdrietig.” Judith Kotigaro (21) is een van de vele jonge vrouwen die te maken heeft met eenzaamheid.

Uit onderzoek van het Centraal Bureau van de Statistiek blijkt dat één op de vier Nederlanders aangeeft wel eens eenzaam te zijn. Vaak wordt gedacht dat eenzaamheid vooral onder ouderen voorkomt, maar het is een probleem dat op elk moment van je leven kan ‘toeslaan’. Maaike Verhagen (39) is assistent-professor en gezondheidswetenschapper, ze doet onderzoek naar eenzaamheid. “Als we kijken naar de levensloop van mensen is de kans op eenzaamheid groter na transities. Gevoelens van eenzaamheid kunnen dus samenvallen met bijvoorbeeld een verhuizing, het wisselen van baan of het krijgen van een kind. In Engeland is daar momenteel veel om te doen; daar zijn ontzettend veel jonge moeders eenzaam.”

Definitie van eenzaamheid

Veel mensen denken dat eenzaamheid samenvalt met alleen zijn, maar dat is niet altijd het geval. Wat is eigenlijk de definitie van eenzaamheid? Verhagen: “In de wetenschap omschrijven we het als een onplezierig gevoel dat het gevolg is van een ongewild verschil tussen de sociale relaties die iemand heeft en de sociale relaties die iemand zou willen hebben. Het kan dan gaan om het aantal sociale relaties, maar ook om de kwaliteit. Iedereen kan eenzaam worden. Wat ook doorklinkt in deze definitie is dat eenzaamheid niet objectief vast te stellen is. Het is een subjectief gevoel; als iemand zelf vindt dat de relaties die hij of zij heeft niet voldoende zijn, kan diegene zich eenzaam voelen. En dat verschilt natuurlijk per persoon.”

Voor Judith was haar eenzaamheid een samenloop van omstandigheden. Ze werkte aan een nieuwe carrière, had vriendinnen die allemaal een relatie hadden en had tijd wanneer niemand anders tijd had. “Ik zie mezelf als een sterke, onafhankelijke vrouw en ik kan me prima alleen vermaken. Ik had dan ook niet verwacht dat ik eenzaam zou kunnen worden. Toch gebeurde het, maar gelukkig kon ik er zelf ook weer ‘uitkomen’. Ik gebruikte een app om nieuwe vriendinnen te maken, heb vriendinnen gevonden die hetzelfde werk doen als ik en heb met mijn moeder over mijn eenzaamheid gepraat.”

Mensen ervaren eenzaamheid verschillend, maar de meesten noemen het ‘een gemis’. Verhagen: “Ze missen iets, dat is een negatieve emotie en daardoor zijn ze somber, terneergeslagen of gaan ze twijfelen aan zichzelf. Of ze het wel waard zijn om contacten te hebben. Eenzaamheid hoeft dus niet altijd te betekenen dat iemand letterlijk alleen is. Soms zijn mensen juist heel eenzaam als ze op plekken zijn waar veel mensen zijn. Als al die mensen het wel leuk lijken te hebben, kun je juist extra met je neus op de feiten gedrukt worden; ik heb dat allemaal niet. Je kunt je soms buiten de deur eenzamer voelen dan wanneer je alleen thuis bent.”

Veranderingen

Zoals Verhagen al aangaf is de kans op eenzaamheid groot na een verandering in je leven. Dit betekent dat er verschillende ‘groepen’ mensen zijn waarbij eenzaamheid op de loer ligt. Dit geldt bijvoorbeeld voor vrouwen die ‘40 procent van de vrouwelijke zzp’ers geeft aan zich vaak eenzaam te voelen een eigen bedrijf zijn gestart of werken als zzp’er. Liz Riley (40) is de ‘Tribe boss’ van The Girl Tribe Gang in Den Bosch. Een community voor vrouwelijke zzp’ers die het grootste deel van hun werkdag alleen zijn. “Catherine Asta Labbett is de founder van the Girl Tribe Gang in Engeland en heeft onder alle leden onderzoek gedaan naar stress en eenzaamheid. Veertig procent geeft aan dat ze zich vaak geïsoleerd en eenzaam voelen sinds ze voor zichzelf zijn begonnen. Een behoorlijk aantal.

Vrouwen geven aan dat het ondernemen een groot effect heeft op hun mentale gezond- heid. Ze hebben het gevoel dat ze nergens bij horen en geen steun krijgen en dat heeft effect op het succes van hun business. Op Instagram en Facebook lijkt het leven fantastisch nadat je je eigen bedrijf bent gestart. Je hebt klanten, werkt lekker met je laptop vanaf het strand en hebt alle vrijheid om je eigen tijd in te delen. En ja, dat zijn de leuke dingen, maar er zitten ook minder leuke kanten aan het ondernemerschap.

De meeste zzp’ers werken het grootste gedeelte van de tijd gewoon aan de keukentafel of in een kantoor aan huis en hebben geen collega’s. Veel vrouwen die dit doen, hebben het gevoel dat ze er alleen voor staan. Ze voelen zich geïsoleerd en zijn de hele dag omringd door vier muren.” Liz kreeg ook zelf te maken met een- zaamheid. “Ik emigreerde vanuit het VK naar Nederland en heb me als entrepreneur in een vreemd land absoluut alleen gevoeld. Ik werk met internationale klanten en doe veel via Skype, maar dat is heel anders dan dat je echt mensen om je heen hebt. Ik werk wel eens in een café, maar ook dan praat niemand met elkaar, omdat iedereen bezig is met zijn eigen werk. Ik mis een team om me heen. Als ik kan, ga ik naar netwerkevents om mensen te ontmoeten, maar vaak moet ik dan naar Amsterdam en dat lukt niet altijd. Natuurlijk ontmoet ik daar geweldige mensen, maar thuis zit ik weer alleen.”

Daarom startte Liz The Girl Tribe Gang in Nederland. “In Engeland zijn inmiddels zo’n veertig tribes. Het doel van de tribe is eenzaamheid tegengaan. Een keer per maand komen vrouwen met een eigen bedrijf uit dezelfde stad samen om kennis te delen. Onderwerpen als strategie, geld en zelfvertrouwen komen naar voren. Eigenlijk alles waar je als ondernemer mee te maken krijgt. Maar het gaat wel verder dan alleen maar over werk praten. We drinken zeker wijntjes en cocktails, maar het is geen netwerkborrel. Het gaat niet om prestaties, maar om een plek waar vrouwen andere vrouwen ‘empoweren’ en waar je kwetsbaar kunt zijn. In Nederland zijn we net gestart in Den Bosch, maar we hopen dat er ‘tribes’ komen in veel meer steden.”

Bespreekbaar maken

Verhagen: “Er is in Nederland een grote lobby gaande om eenzaamheid meer bespreekbaar te maken. Er ligt nog steeds een taboe op. Dat heeft deels te maken met het feit dat mensen zelf denken: hoe kan het toch dat ik eenzaam ben? Er zijn allerlei manieren om in contact te komen met anderen. Toch ben ik eenzaam, dus zal er met mij wel iets niet goed zijn. Ook is het voor buitenstaanders moeilijk te signaleren. Als iemand bijvoorbeeld een verslavingsprobleem heeft, dan is dat veel duidelijker te zien en wordt hij of zij daar eerder op aangesproken dan mensen die zich stilzwijgend eenzaam voelen. Maar hoe je het ook bekijkt, het blijft moeilijk. Tijdelijke gevoelens van eenzaamheid komen vaak voor en helpen mensen juist om binnen sociale kringen te blijven bewegen, maar zodra het mensen niet meer lukt om aansluiting te vinden, dan kan het ‘je af en toe eenzaam voelen’ omslaan in chronische eenzaamheid. En dat is echt een probleem dat op een goede manier aangepakt dient te worden.

Wat het beste werkt is cognitieve gedragstherapie. Dat is een therapie die ook bij depressies wordt gebruikt. Soms liggen aan eenzaamheid ‘verkeerde’ denkbeelden ten grondslag en met therapie kunnen mensen weer reëler gaan denken over zichzelf en over de wereld. Vervolgens leren ze hun gedrag zodanig aan te passen dat ze ook weer in sociale situaties terechtkomen. Die therapie is wel een hele stap, mensen worden bijna nooit met eenzaamheidsklachten doorverwezen naar cognitieve gedragstherapie. Helaas wordt eenzaamheid nog te weinig door huisartsen gesignaleerd. Als iemand steeds weer naar het spreekuur komt met onduidelijke klachten kan er best eenzaamheid aan ten grondslag liggen. Het probleem is dat iemand het eerst zelf moet herkennen en erkennen en daarmee naar de huisarts moet durven gaan. Het punt is dat eenzaamheid geen ziekte is die vast te stellen valt. Je kunt niet iemand de diagnose ‘eenzaamheid’ geven en ik denk ook niet dat we dat moeten willen.

Toch wordt het nog vaak als iets secundairs gezien: mensen hebben iets en daarnaast zijn ze eenzaam. Terwijl het ook iets primairs kan zijn – iemand is eenzaam en daardoor ontstaan er ook andere klachten. Vaak worden die klachten wel aangepakt, maar de eenzaamheid niet. Het is goed dat eenzaamheid nu op de agenda staat, alleen is de aandacht nog te veel gericht op oudere mensen. Ook jongeren hebben aandacht nodig. Hoe eerder het probleem aangepakt wordt, hoe gezonder mensen ouder worden. Tieners, jonge moeders, zzp’ers – er zijn veel doelgroepen die een steuntje in de rug nodig hebben.”

Tekst: Annemieke Riesebos Beeld: IStock

Laatste nieuws