Eva Munnik (42) vindt hardcore opvoeden maar onzin. "Mijn dochter is toch geen hondje?"
"'Zeg je even dank je wel voor het spelen?' Het vriendinnetje van mijn dochter staart ongemakkelijk naar de grond. Ze zet een stap opzij en verstopt zich achter haar moeders been. Hoe uitgelaten en vrolijk ze tijdens het speelafspraakje bij ons thuis ook was, nu komt er geen woord uit. ‘We hebben het hierover gehad, Isis. We gaan niet weg voor je de moeder van Reza bedankt.’ Na een ongemakkelijke minuut stilte, roep ik: ‘Het was gezellig hoor, Isis. Nou doei, ik geloof dat ik mijn telefoon hoor.’ Isis zwaait opgelucht naar mijn dochter door het raam terwijl ik doe alsof ik mijn telefoon opneem. Ik ga natuurlijk niets zeggen tegen die andere moeder, die met de beste intenties haar dochter manieren probeert bij te brengen, maar ik denk op zo’n moment: houd toch op met dat geforceerde opvoeden! Wat leer je je kind door het letterlijk voor te kauwen wat ze moet zeggen? Beleefdheid? Misschien. Maar oprechte dankbaarheid? Welnee. Die zit ’m niet in ‘bedankt voor het spelen’ opdreunen. Die zit ’m in die stralende lach die haar dochter mij gaf toen ik zei dat ze snel weer langs mocht komen. Dat dresseren van kinderen, ik pas ervoor. Mijn dochter is geen hondje dat getraind moet worden."
Geen schermtijd
"Natuurlijk breng je je kind bij hoe je met anderen om hoort te gaan. Je hebt als ouder de taak je kind te leren wat normaal is en wat niet. Ik heb een enorm broertje dood aan brutale kinderen. Je weet wel, die vriendjes die doodleuk tegen je roepen ‘Ik wil nog een snoepje!’ of ‘Wat zit jouw haar stom.’ Ik erger me kapot aan vreemde kinderen die een uur naar ons staan te staren naast ons tafeltje op het terras. Dan denk ik ook: die ouders moeten wat beter hun best doen. Maar doe je dat door continu voor te kauwen wat je kind moet zeggen en doen, soms met als stok achter de deur een straf? Welnee.
Mijn goede vriendin Tanja is jong aan kinderen begonnen, ze heeft een zoon van 17 en een dochter van 13. Ik vroeg laatst of ze, nu ze zo terugkijkt, nog wijsheden voor mij heeft. ‘Laat dat hele opvoeden maar zitten’, adviseerde ze mij tot mijn verrassing. ‘Het is achteraf bekeken allemaal zo zinloos. Wij hebben altijd erg op schermtijd gelet en toch zijn mijn kinderen beiden helemaal telefoonverslaafd. Mijn zus deed nooit aan schermtijd en haar kinderen zitten zelden op hun telefoon. Hetzelfde met snoep – waren we altijd heel streng in. Nou, ze proppen zich vol nu met junkfood. En je raadt het al, die kinderen van mijn zus talen er niet naar.’
Tanja versterkte het gevoel dat ik al had, dus voed ik mijn dochtertje met zo min mogelijk regeltjes op. Ze mag haar eten laten staan, hoeft opa en oma geen kus te geven, er is geen maximale schermtijd en er hangen geen huisregels aan de muur op de wc. Mijn dochter hoeft geen ‘dank je wel voor het spelen’ te zeggen, bepaalt zelf wanneer ze in bad gaat en mag zomaar de snoepla in duiken. Liegen? Ik maak me er niet druk om, ik reageer er niet op en ’s avonds biecht ze het altijd uit zichzelf op. Ik denk dat we doorschieten met regels en straf als we te veel met een volwassenen-bril kijken naar onze kinderen."
Kunstjes aanleren
"Ik denk dat we doorschieten met regels en straf als we te veel met een volwassenen-bril kijken naar onze kinderen. Volgens pedagoog en onderwijsdeskundige Eva Bronsveld verwachten ouders soms gedrag waar een kind nog helemaal niet aan toe is. In mijn boek De schoolfabriek schrijf ik over bedanken voor het spelen: ‘Natuurlijk vindt een vier-, vijf- of zesjarige het vanzelfsprekend dat jij ze een hele playdate lang hebt voorzien van lekkers en aandacht, het ís toch ook vanzelfsprekend? Ik vind het eigenlijk raar dat je het als volwassene als een gunst ziet en een dank je wel verwacht van een kind dat er nog helemaal niet aan toe is om in te zien wat je voor ze doet. Zelfs kinderen van zes jaar hebben nog niet de cognitieve ontwikkeling doorgemaakt waardoor ze zich echt in kunnen leven in anderen. Beleefdheid krijg je door voor te leven en kinderen te leren wat echte dankbaarheid is, niet door ze kunstjes aan te leren. Belangrijk is dat jij nadrukkelijk het goede voorbeeld geeft en zegt: “Wat fijn dat hij, je zoontje dus, zo leuk mocht spelen hier.'"
Karakter van het kind
"Verwar het ontbreken van opvoedregels trouwens niet met je kind maar laten gaan. Natuurlijk grijp ik in als mijn dochter schreeuwt in de bieb of rent in een restaurant. Ik heb geen enkel begrip voor die luie ouders die doen alsof ze niet zien dat hun kind een peuter van z’n sokken schopt. Ik reageer wél op wat er op dat moment gebeurt, maar heb geen lijst met regels, straffen of levenslessen voor abstracte situaties. Werkt het? Matig tot nu toe. Mijn dochter is zeven en zegt nog steeds geen ‘dank je wel’. Maar dat is uit schuchterheid. Om dezelfde reden heeft ze geen grote mond bij speelafspraakjes en hoeft de juf haar nooit een reprimande te geven. Ze gedraagt zich best goed en weet hoe het hoort. Niet omdat mijn man en ik haar ‘opvoeden’ of terecht wijzen. Maar omdat we veel met haar doen en ze ziet hoe wij ons gedragen.
Sommigen zullen het misschien zweverig of soft vinden, dat regel-arm opvoeden, maar voor ons voelt het goed. En misschien wel het belangrijkste: het past bij het karakter van ons kind. Dat andere ouders het anders doen, vind ik prima. Maar ik denk dat veel ouders hun opvoedmethode aanpassen onder sociale druk. Zelf heb ik ook sterk de neiging om ‘Zeg je even dank je wel?’ te vragen aan mijn dochter, omdat ik denk dat een ander erop zit te wachten. Omdat ik bang ben dat ze mij een slechte moeder vinden als ik mijn dochter niet laat bedanken. Maar hoe langer ik moeder ben, hoe meer ik lak heb aan wat anderen vinden en hoe meer ik doe wat – volgens mij – voor mijn dochter het beste werkt. Je kind continu voorkauwen hoe het moet, daar krijg ik jeuk van. Laat zelf zien hoe het ‘hoort’. En dan krijg je echt
wel een kind dat ‘dank je wel’ zegt. Ooit. Hoop ik."
Tekst: Eva Munnink Beeld: Istock
