Nooit meer bingen: Pak de regie over je avond terug

Je komt thuis na een lange werkdag, ploft op de bank en zet die nieuwe serie aan. ‘Eén aflevering maar’ beloof je jezelf. Maar uren glippen voorbij. Je ogen branden, je hoofd voelt zwaar en de wekker de volgende ochtend lijkt je te straffen. Het voelt alsof tijd gewoon verdwijnt. Herkenbaar? Wel voor Anneloes (37). Na een stressvolle werkweek wilde ze niets liever dan ontsnappen aan de werkelijkheid. Twee afleveringen voor het slapengaan nam ze zichzelf voor. Maar al snel werden dat er drie, vier en soms vijf. “Vaak zat ik tot wel half drie ’s nachts te kijken”, vertelt ze. “Ik wist dat ik de volgende dag doodmoe zou zijn, maar stoppen lukte niet. Netflix werd mijn manier om niet te hoeven nadenken over alles wat me dwarszat. Ik had een heftige ruzie gehad met mijn beste vriendin die ik daardoor al maanden niet meer had gesproken. En ik haalde nog maar weinig plezier uit mijn werk.” Anneloes merkte dat haar sociale contacten verwaterden en dat door het slaaptekort ook haar werk eronder leed. Waar ze altijd trouw naar haar hardloopclubje ging en met vriendinnen spinninglessen volgde, zei ze steeds vaker af. Uiteindelijk stopte ze helemaal met sporten én met de gezellige uitjes eromheen. “Het bingen gaf even een gevoel van rust, maar daarna voelde ik me leeg. Het vulde het gat niet, het maakte het groter.”

Stoppen is moeilijk

Anneloes is niet de enige die steeds vaker op de bank of in bed neerploft om series te kijken. Uit cijfers blijkt bovendien dat we met zijn alleen steeds meer kijken. Volgens Bindinc. VOD Insights is het gebruik van streamingdiensten de afgelopen jaren toegenomen en kijken steeds meer mensen meerdere afleveringen achter elkaar. In het eerste kwartaal van 2025 keek 79% van de Nederlanders naar series en films via een streamingdienst, een stijging van maar liefst 75% (!) ten opzichte van 2024. Daarnaast laat recent onderzoek zien dat het kijkgedrag verandert: waar vroeger veel mensen 1 of 2 afleveringen in een paar dagen bekeken (de zogenaamde ‘snackers’), groeit nu de groep die 10 afleveringen of meer in korte tijd kijkt (‘bingers’). Ook het aantal ‘steady streamers’ (3–9 afleveringen in 3 dagen) neemt toe.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Binge-watching wordt dus steeds gebruikelijker. Maar wat doet dat met ons brein en ons gevoel van ontspanning? “Elke keer dat je een aflevering afkijkt, krijgt je brein een korte dosis dopamine, dat geluksgevoel waardoor je denkt te ontspannen. Tegelijkertijd word je continu geprikkeld, waardoor je minder uitrust dan je denkt”, legt spreker en mediapsycholoog Hanan Haddouch uit. Het verschil tussen ontspanning en mentale verdoving is klein: “Ontspanning laadt je op, verdoving schuift ongemak vooruit. Achteraf merk je pas of je je opgeladen of juist leeg voelt.” Vaak verdoven we ons omdat we gespannen zijn of iets ons dwarszit, net zoals Anneloes, die haar zorgen over een ruzie, werkstress en vermoeidheid wilde wegduwen met series. Zodra bingen een manier wordt om ongemak te vermijden, verandert ontspanning in mentale verdoving.

Interne wedstrijd

Een interessant mechanisme bij bingen is de anticipatie van beloning. Cliffhangers en automatische autoplay versterken het “nog-één-aflevering”-gevoel. Elke keer dat de aftiteling draait en de volgende aflevering al start, denkt je brein: nog één beloning. Het lijkt een pauze van stress, maar je brein ervaart het als een voortdurende prikkel. “En hoe vaker je die prikkel krijgt, hoe lastiger het wordt om te stoppen”, zegt Haddouch. Millennials en generatie Z zijn bovendien gewend aan korte beloningscycli waardoor hun brein extra gevoelig is voor dergelijke prikkels. Ons brein leert snel dat elke nieuwe aflevering een kleine beloning oplevert, en dat automatische verwachtingspatroon maakt het stoppen lastig. Het voelt bijna als een interne wedstrijd: kijk ik er nog eentje of ‘durf’ ik te stoppen? Streamingplatforms helpen hier maar al te graag bij. Het vrolijk ronddraaiende cirkeltje dat aankondigt dat de volgende aflevering start? Onschuldig ogend, maar het zet je brein aan tot doorkijken.

“Het voelt alsof je de controle hebt, maar eigenlijk laat je je leiden door een systeem dat is ontworpen om je vast te houden”, aldus de mediapsycholoog. Onderzoek bevestigt dit effect. Volgens de Universiteit van Michigan activeert bingewatchen dezelfde hersengebieden als gokken: een korte beloning, gevolgd door het verlangen naar meer. En onderzoek door de Universiteit van Leipzig wijst uit dat langdurig kijken kan leiden tot verhoogde cortisolwaarden, het stresshormoon dat normaal vrijkomt bij spanning. Je denkt te ontspannen, maar je lichaam ervaart juist onrust.

Bekijk ook

Maak kennis met de 5 (!) nieuwe housewives van The Real Housewives of Amsterdam | Grazia

The Real Housewives of Amsterdam is terug! Dit seizoen maken we kennis met maar liefst vijf nieuwe housewives. Ook zien we drie vertrouwde gezichten weer terug.

Wereldwijd fenomeen

De effecten van binge-kijken zijn niet alleen voelbaar op individueel niveau. Wereldwijd laten cijfers zien hoe wijdverspreid dit fenomeen is, en welke gevolgen dat heeft voor slaap, welzijn en sociale interactie. Amerikanen besteden dagelijks gemiddeld zeven uur achter schermen, waarvan ruim drie uur aan streaming. In Zuid-Korea en Latijns-Amerika leidt dit gedrag bij jongeren tot slaaptekort. Ook in Nederland is bingen onderdeel van de dag: volgens het Jaarrapport 2024 van het Nationaal Media Onderzoek (NMO) keek de gemiddelde Nederlander dagelijks 130 minuten naar televisiezenders, terwijl het totale schermgebruik, inclusief streamingdiensten en uitgesteld kijken, uitkomt op 208 minuten per dag, ruim 3 uur en 25 minuten. Het gebruik van video-on-demand groeit hard: veel huishoudens hebben abonnementen op meerdere platforms. Jongeren spannen de kroon: zij gebruiken gemiddeld vier streamingdiensten, waarbij Netflix nog altijd het populairst is, gevolgd door Videoland en Disney+ (Mediahuis, 2024).

Ook culturele factoren spelen een rol in bingegedrag. In sommige Aziatische landen is schermtijd streng gereguleerd door ouders, maar sociale druk in vriendengroepen zorgt ervoor dat binge-kijken daar nog steeds hoog is. In westerse landen versterkt de combinatie van trendinglijsten en groepsapps de druk: jongeren willen vrijwel altijd bijblijven. Series zoals You, Emily in Paris, Love Island en Expeditie Robinson zijn gespreksonderwerpen op het werk en in groepsapps. “De sterkste prikkel komt soms van je collega die zegt: ‘Heb je die aflevering al gezien?’ Daardoor voel je de druk om toch maar te gaan kijken.”

Gevolgen

Dat bingewatchen gevolgen heeft voor je gezondheid en mentale welzijn, blijkt uit meerdere studies. De American Academy of Sleep Medicine stelt dat frequente kijkers bijna twee keer zoveel kans hebben op slaapproblemen. Het blauwe licht van schermen verstoort de melatonineproductie en cliffhangers houden het brein actief. Het resultaat: minder diepe, herstellende slaap met alle gevolgen van je lichaam voordien. Daarnaast groeit de kans op cognitieve vermoeidheid en somberheid. Een Spaanse studie vond dat langdurig bingen de kans op depressieve gevoelens vergroot, vooral bij jongeren. Je mist sociale interactie, rust en regelmaat. En dat ondermijnt langzaam maar zeker je welzijn. Anneloes merkte het aan den lijve: “Het ging niet meer om kijkplezier, het was vluchtgedrag. Niet dat dat hielp, want hoe meer ik keek, hoe uitgeputter en leger ik me voelde.” Binge-kijken staat overigens niet op zichzelf. Het past in een bredere trend van digitale prikkels: eindeloze social media-feeds, games met constante beloningen en appmeldingen die je steeds terugtrekken. Jongeren scrollen vaak door TikTok terwijl ze een serie kijken, waardoor het brein continu prikkels ontvangt en de mentale vermoeidheid toeneemt. Volgens de Britse psychiater Anna Lembke leven we in een tijdperk van overvloedige beloningen waarbij het brein telkens wordt uitgedaagd om te consumeren. “Ons brein is evolutionair niet gebouwd op zoveel prikkels tegelijk”, zegt Haddouch. “We raken uitgeput, maar blijven doorgaan omdat het makkelijker is dan stoppen.”

Ontspanning

Toch is binge-kijken niet alleen maar slecht. Integendeel, in de juiste vorm kan het ook bijdragen aan welzijn. Stanford-onderzoek laat zien dat gezamenlijk kijken gevoelens van verbondenheid versterkt en stress kan verlagen. Lachen en spanning delen activeert dezelfde hersengebieden als echte sociale interactie. Internationale studies tonen zelfs dat samen met vrienden of familie series kijken het cortisolniveau kunnen verlagen. Haddouch legt uit dat bewust rituelen creëren helpt. Bijvoorbeeld een kop thee voor de eerste aflevering, een korte wandeling tussen afleveringen of een reflectiemoment: “Kijk bewust. Voor plezier en verbinding, niet om te vluchten van gevoelens. Dan blijft het een vorm van ontspanning in plaats van verdoving.” Ook een wekelijks ritueel kan helpen: bijvoorbeeld een serieavond op vrijdag, met vrienden of partner, waarbij vooraf wordt afgesproken hoeveel afleveringen er worden gekeken en er na afloop ruimte is voor een gesprek over de serie. Zo wordt kijken een sociaal en ontspannend ritueel, in plaats van een automatische consumptie van content.

Bekijk ook

Van Michella Kox tot Terror Jaap: Déze bekende realitysterren zijn te zien in House of Villains bij Videoland | Grazia

Binnenkort komt de spraakmakende realityserie House of Villains naar Videoland. Déze acht bekende realitysterren zijn te zien in het eerste seizoen!

De echte cliffhanger

Voor Anneloes was een gesprek met haar leidinggevende de wake-upcall. Tijdens het gesprek werd ze voorzichtig op de tekenen van vermoeidheid en het teruglopende werkplezier gewezen. “Ik realiseerde me toen pas dat ik mijn grenzen moest herkennen en beter voor mezelf moest zorgen.” Anneloes kijkt nog steeds, maar niet eindeloos. “Avonden zonder scherm geven me rust. Het voelt alsof ik eindelijk adem kan halen. Inmiddels is de ruzie met mijn beste vriendin bijgelegd. We eten iedere woensdag samen en wandelen daarna een flink stuk door het park. Het voelt weer zoals vroeger, en ik geniet er écht van.”

Haddouch benadrukt dat bingen geen vijand hoeft te zijn. “Het is eerder een test. Het vraagt dat je je eigen grenzen kent en bewaakt. Dan kan het plezierig zijn, verbindend en ontspannend, zonder dat het je energie wegneemt.” Bingen mag dus best, maar het echte spektakel begint zodra jij de regie terugpakt. Zet grenzen en creëer kleine rituelen rondom het kijken zodat het echt een moment van ontspanning wordt in plaats van een continue blootstelling aan prikkels die je stresslevels laten pieken. Dat gevoel van rust, vrijheid en controle is verslavender dan welk seizoenseinde ook. Want de echte cliffhanger gebeurt niet op Netflix, maar in jouw eigen leven.

Tips om gezond te blijven bingen

• Stel grenzen: spreek met jezelf af hoeveel afleveringen je kijkt en zet eventueel een timer.
• Kijk samen: dit biedt ruimte voor lachen en praten over de serie, en creëert natuurlijke stopmomenten.
• Let op signalen: Voel je je na het kijken leeg, prikkelbaar of somber? Zie dit als een waarschuwing dat je ontspanning is omgeslagen in mentale verdoving.
• Zoek alternatieven, zoals koken of sporten: Zo krijgt je brein variatie in prikkels en verminder je de kans op automatische binge-sessies.
• Bouw vaste momenten voor ontspanning die niet afhankelijk zijn van schermen. Een kop thee voor het kijken of een korte wandeling tussen afleveringen door zorgen dat je energie op peil blijft.
• Gun jezelf plezier: bingen mag, zolang het in balans is en je geen schuldgevoel ervaart. Kies bewust wat je kijkt, wanneer en met wie.