Psycholoog deelt 6 praktische tips tegen eenzaamheid

Je bent niet de enige

Op Instagram lijkt het alsof iedereen een bruisend sociaal leven heeft. Avondjes uit, gezellige borrels en vakanties met vriendinnen. Maar achter zulke perfect gestylde foto’s en die stralende glimlach schuilt soms een heel ander verhaal. Steeds meer jonge vrouwen ervaren een gevoel van leegte, zelfs wanneer ze omringd zijn door mensen. En het lastige? Niemand praat erover. Maar wist je dat uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat bijna elf procent van de Nederlandse bevolking boven de 15 jaar zich sterk eenzaam voelt? De redenen hiervoor lopen uiteen: de een mist een hechte band met een vriendin, de ander heeft sowieso meer behoefte aan sociaal contact – met naasten, maar bijvoorbeeld ook met die ober op het terras. Gewoon, een praatje maken, dat werk. Wie zich eenzaam voelt, is dus in ieder geval niet alleen.

Maar met dat weetje verdwijnen mogelijke verdrietige gevoelens natuurlijk niet als sneeuw voor de zon. Wie daar alles van weet is psycholoog, schrijver en spreker Lennard Toma (36), auteur van het onlangs verschenen boek Survivalgids voor de eenzaamste eeuw. Naast zijn werk als psycholoog en schrijver maakt Lennard ook podcasts, waaronder Normale Mensen Bestaan Niet, samen met de bekende psycholoog Thijs Launspach.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Waarom eenzaamheid zo erg is

Eenzaamheid is volgens Toma een groot probleem. Niet alleen op emotioneel vlak, maar ook op fysiek niveau. “De cijfers spreken voor zich”, zegt Toma. “Er zijn meer alleenstaanden dan ooit, sociale media drijven ons uit elkaar, huwelijken zijn anders dan vroeger en we zitten non-stop gekluisterd aan onze telefoons of laptops. Daarop komt ook nog eens informatie binnen die vooral gestuurd is door je algoritme – waardoor we het minder over dezelfde dingen hebben. De kloof tussen mensen wordt hierdoor al jaren groter. En toen kwam de pandemie daar nog eens overheen, wat het allemaal nog erger maakte.”

Maar waarom is eenzaamheid eigenlijk zo’n erg gevoel om te ervaren? Daar heeft Toma wel een antwoord op: eenzaamheid is niet zomaar een emotioneel ongemak. “Het is letterlijk dodelijk. Langdurige eenzaamheid verhoogt het risico op ziektes, zoals hart- en vaatziekten en depressie. Mensen die zich eenzaam voelen, drinken en roken vaker, gebruiken meer drugs, en leven uiteindelijk korter. Dat is geen kleinigheid.” Duidelijke taal, maar wat als jij je inderdaad zo eenzaam voelt. Toma geeft zes survivaltips wat je kunt doen om meer connectie met anderen te maken.

Bekijk ook

Dit zijn de 5 voordelen van mindfulness | Grazia

Heb je soms ook het gevoel dat je leven aan je voorbij raast? Mindfulness kan hierbij helpen. Wij zetten vijf voordelen van mindfulness op een rij.

Tip 1: begin klein

Vind je het spannend om iets aan je eenzaamheid te doen? “Begin klein”, tipt Toma. “Groet eens iemand op straat of maak een praatje met de caissière in de supermarkt in plaats van naar de zelfscan te gaan. Onderzoek laat zien dat zelfs korte interacties met vreemden je gelukkiger kunnen maken.” En tref je toevallig een chagrijnige winkelmedewerker, dan hoef je je niet meteen afgewezen te voelen, je kent diegene immers toch niet. On to the next one.

Tip 2: durf om hulp te vragen

We weten het: hulp vragen is makkelijker gezegd dan gedaan. Toma: “Maar geloof mij: mensen vinden het vaak heel fijn om iets voor je te doen. Een goede eerste stap is een lijstje maken van de mensen die je al om je heen hebt – bijvoorbeeld je collega’s. Nodig ze eens uit om samen te lunchen. Of bel een familielid op en stel voor om samen een wandeling te maken.” Toegegeven: wij zouden ons stiekem ook best vereerd voelen als we worden gebeld door een oude bekende, gewoon omdat diegene aan je dacht. Extra tip voor als je het (nog) te eng vindt om iemand in je omgeving aan te spreken: bel eens met de Luisterlijn. Dit is een initiatief van de overheid en eigenlijk is het precies zoals het klinkt – een telefoonlijn die je kunt bellen en waar iemand even naar je luistert. Op de website van de Luisterlijn kun je ook chatten in plaats van bellen, mocht je dat fijner vinden.

Tip 3: bel die oude vriendin op

Gelukt om een beetje contact te leggen? Goed zo! Misschien ben je nu klaar voor het nog dapperder werk: bel een oude vriend(in) op en zeg dat je graag eens wilt bijkletsen. Toma: “Veel cliënten van mij zijn eenzaam, maar ze nemen geen contact op met anderen. Waarom niet? Omdat ze zich bezwaard voelen. Ze denken: die ander heeft het druk, ik wil me niet opdringen. Maar dat is vaak onnodig. Mensen waarderen het juist enorm als je contact met ze zoekt.” Juist die oude vriendin is dan een goede optie. Je deelt een verleden samen, bent ooit wél close geweest en dus is er een basis om weer verder uit te bouwen.

Tip 4: go crazy in groepsverband

Deze is voor de diehards, waarschuwt Toma. Wie echt op zoek is naar een diepe vriendschap, kan overwegen om zich aan te melden voor bijvoorbeeld een groepsreis, bootcamp of groepscursus waarbij je ‘iets spannends’ gaat doen. “Voor mijn part ga je op zo’n retraite vol ijsbaden”, lacht Toma. “Hoe heftiger de activiteit, hoe beter namelijk. Waarom? Het schept een band om samen met anderen iets intens door te maken.” Vergelijk het met de ontgroening bij studentenverenigingen: wekenlang afzien in vieze kleren, je ondergeschikt opstellen aan ouderejaars en meer drinken dan je lief is, klinkt op voorhand niet bepaald als een gezellig samenzijn. Maar iedereen die het heeft meegemaakt weet: zoiets schept een band. We zijn misschien net te oud om ons aan te melden bij het corps, maar een bijzondere reis of uitdagende cursus kan altijd.

Wist je dat sociale eenzaamheid het meest voorkomt bij 35- tot 45-jarigen? Uit cijfers van het CBS blijkt dat maar liefst 18% van deze groep aangeeft zich sterk sociaal eenzaam te voelen.

Tip 5: leg die smartphone weg!

Toma noemt smartphones een belangrijke factor in het eenzaamheidsprobleem. “Ze zorgen ervoor dat we onszelf sneller terugtrekken. Tenzij we er fantastisch uitzien en heel succesvol zijn, natuurlijk, want dan laten we onszelf graag zien”, grapt hij. “Het liefst zou ik zeggen: ga gewoon meer de echte wereld in. Want er is een groot verschil tussen mensen online spreken en in het echt. Videobellen is al beter dan chatten, maar nog steeds mis je non-verbale communicatie. Je kunt elkaar dan niet volledig aanvoelen.” Zijn advies? “Gebruik technologie om offline af te spreken, niet als vervanging voor echt contact.” Oftewel: stuur een appje naar een vriend, maar spreek in het echt af. Of download een app waarmee je vriendendates kunt maken. Datingapp Bumble heeft bijvoorbeeld een functie om niet je toekomstige levenspartner naar rechts te swipen, maar misschien wel je future bff.

Tip 6: laat weten dat je je eenzaam voelt

Wat je ook doet: het helpt niet om je mond te houden over het feit dat je je eenzaam voelt. Al snappen we natuurlijk dat het moeilijk is om je uit te spreken, want er rust nog altijd een taboe op toegeven dat je eenzaam bent. Hoe komt dat eigenlijk? Toma: “We leven in een wereld waarin alles maakbaar lijkt. Je kunt je carrière uitstippelen, je uiterlijk veranderen en zelfs je gezondheid verbeteren. Maar eenzaamheid kun je niet in je eentje oplossen. Daar heb je anderen voor nodig.” Spreek jezelf dus uit naar familie en oude vrienden en laat ze weten hoe je je voelt. Wie nog net dat beetje extra motivatie nodig hebt, luister vooral naar Toma’s laatste advies: “Boven alles geldt: blijf nieuwsgierig. Naar anderen, naar het leven. Nieuwsgierigheid is het beste medicijn tegen eenzaamheid.”

Bekijk ook

Met deze bizar simpele truc bespaar je jezelf uren twijfel | Grazia

Twijfel jij altijd over alles? Voor twijfelaars is het leven soms één groot dilemma, maar dankzij deze simpele TikTok-hack is dat verleden tijd.

Meer hulp

Heb je nooit een groot sociaal netwerk gehad en weet je ook met bovenstaande tips niet wie je in hemelsnaam moet bellen voor dat koffietje op het terras? Dan zijn er ook andere instanties waarop je terug kunt vallen als je je eenzaam voelt. Bijvoorbeeld:

De huisarts

Of de wijkverpleegkundige, of iemand van je gemeente. Google maar eens: veel buurten hebben speciale aanspreekpunten voor mensen die zich eenzaam voelen. Je kunt bij hen je ei kwijt en je hulpvraag neerleggen. Baat het niet, schaadt het niet, de huisarts maakt echt niet ineens een aantekening met de waarschuwing dat er een crazy cat lady to be op het spreekuur is verschenen. Alles wat je met hem of haar bespreekt is vertrouwelijk.

De gemeente

En dan dus niet per se het aanspreekpunt dat we net al noemden. Nee: veel gemeenten organiseren activiteiten voor mensen die op zoek zijn naar meer sociale contacten. Je kent het misschien wel van de spotjes van Eentegeneenzaamheid.nl.

Vrijwilligerswerk

Stiekem misschien wel een van de makkelijkste manieren om uit je sociale isolement te komen: schrijf je in voor vrijwilligerswerk. Je doet op die manier iets nuttigs, komt hoe dan ook in contact met anderen en wie weet hou je er wel vrienden aan over. O, en wil je toch je inner cat lady omarmen? In het dierenasiel kunnen ze altijd vrijwilligers gebruiken. En ja, ook daar heb je collega’s om mee te kletsen – twee vliegen in een klap dus.