/https%3A%2F%2Fcdn.pijper.io%2F2025%2F03%2F42G4iF3CD9zggR1741011234.jpg "Yesim")
Feminisme
Wat is het eerste waar jij aan denkt bij het woord feminist? Bij veel mensen roept het direct een beeld op van een boze vrouw in een tuinbroek die een hekel aan mannen heeft. Totale onzin natuurlijk, maar feit blijft dat het woord feminisme de laatste jaren toch weer vaak een negatieve bijklank krijgt, ondanks alle inzet en strijd van vrouwen wereldwijd.
Het gevolg? Steeds meer vrouwen (én mannen) noemen zichzelf liever geen feminist meer. Terwijl we het er allemaal over eens zijn dat iedereen dezelfde rechten hoort te hebben, ongeacht je geslacht. Dat is precies waar feminisme om draait: het streven naar gelijke (machts)verhoudingen tussen mannen en vrouwen, op economisch, politiek en sociaal vlak. Een strijd die anno 2025 nog lang niet gestreden is. Nederlandse vrouwen verdienen gemiddeld nog steeds dertien procent minder dan mannen, blijkt uit cijfers van WOMEN Inc. De helft van de vrouwen is financieel afhankelijk van de overheid of een partner, tegenover 23 procent van de mannen. Op de Gender Gap Index – een jaarlijks rapport dat sekseongelijkheid in kaart brengt – staat Nederland op de 28e plek, lager dan alle andere West-Europese en Noord-Amerikaanse landen.
Als je deze cijfers ziet, waarom zou je dan geen voorstander van feminisme zijn? Yesim Candan, columniste, radiomaker en trotse feminist, kan dat niet begrijpen. “In Turkije werd ik laatst tijdens een evenement voorgesteld als ‘de Nederlandse feminist’ en de aanwezige mannen reageerden allemaal vol trots”, vertelt ze. “Hier krijg je eerder scheve blikken. Als je zegt dat je feminist bent, word je vies aangekeken. Een studiegenoot vertelde me dat het eerste wat een date haar ooit vroeg was: ‘Je bent toch geen feminist, hè?’”
Equalist
Candan pleit ervoor om feminisme sexy te maken voor de nieuwe generatie, door er meer awareness over te creëren. “Ik wil laten zien dat het oké is om voor vrouwenrechten te strijden.” Als het woord feminisme zoveel weerstand oproept, is het misschien tijd voor een nieuw begrip, stelt Candan. Zo introduceerde ze in 2004 het woord ‘bicultureel’ als vervanging voor het woord ‘allochtoon’ via de ‘Inspiratie voor Integratie’-wedstrijd. Ze wil nu hetzelfde doen voor feminisme en een nieuwe, meer inclusieve term bedenken die de lading beter dekt – los van de negatieve stereotypen. Ze heeft ook al een woord: equalist. “Dat is iemand die strijd voor gelijke rechten. De term is toepasbaar op iedereen, ongeacht geslacht. Dat is wat er nu mist in het huidige debat. Want het woord ‘feminist’ klopt gewoon niet. Dat is van nature al een heel onderdanig woord.”
Naast de negatieve connotatie die aan feminisme kleeft, heeft het begrip volgens Candan ook te maken met een dieper geworteld probleem in onze maatschappij: vrouwenhaat. “Als ik me uitspreek over vrouwenrechten, krijg ik bakken vol haat over me heen, tot doodsbedreigingen aan toe. Mannen vinden vrouwen met een mening lastig. Ze voelen zich bedreigd als vrouwen zich uitspreken en onafhankelijk zijn.” Hoe veranderen we dit beeld? Candan pleit voor een cultuurverandering die niet alleen bij vrouwen, maar vooral bij mannen begint. “We moeten onze zonen opvoeden met het idee dat een sterke vrouw juist iets goeds is”, zegt ze. “Educate your son, zodat feminisme iets wordt waar ook mannen trots op kunnen zijn.”
Aangevallen
Veel mannen zijn nog steeds huiverig om zichzelf feminist te noemen, ziet ook presentator Edson da Graça. “Sommige mannen voelen zich aangevallen zodra het woord feminisme ter sprake komt. Ze denken dat het betekent dat ze iets verkeerd doen, simpelweg omdat ze man zijn. Maar dat is niet waar het om gaat. Feminisme betekent dat je vecht tegen ongelijkheid, en daar heeft iedereen baat bij. Ik noem mezelf zonder schaamte een trotse feminist. Dat zou elke man moeten doen, die in gelijke rechten gelooft. Ik snap niet hoe je daar tegen kunt zijn.”
Wat hem misschien nog wel het meeste frustreert, is hoe snel gesprekken over feminisme worden afgekapt. “Mensen zien het als een aanval, in plaats van als een kans om samen te groeien. Als iemand je wijst op ongelijkheid, zie dat dan als een mogelijkheid om je blik te verbreden, niet als een aanval op wie je bent.” Tegelijkertijd weet hij hoe moeilijk het is om de denkbeelden van het patriarchaat te doorbreken. “Laatst had ik een gesprek met mijn vrouw over een vrouwelijke podcastmaker, en mijn eerste reactie was: ‘O, ze is wel knap.’ Pas later besefte ik hoe diepgeworteld dat soort denkpatronen zijn. Waarom ging het niet meteen over wat ze te zeggen had? Dat is iets wat we actief moeten doorbreken.” Hij ziet dan ook veel potentie in het idee van Candan om feminisme een nieuwe naam te geven. “Als feminisme een nieuw, aantrekkelijker label krijgt, helpt dat misschien om mensen minder in de verdediging te laten schieten. Uiteindelijk willen we allemaal een eerlijke en rechtvaardige samenleving. Als een nieuw woord helpt om die weerstand te verminderen, dan zeg ik: waarom niet?”
Femicide
Candans feminisme is niet alleen een theoretische discussie, maar vooral een strijd tegen een urgente realiteit: femicide, oftewel de moord op vrouwen vanwege hun geslacht. In Nederland wordt elke acht dagen een vrouw vermoord, vaak door een (ex-)partner. Toch is het begrip nog nauwelijks ingeburgerd. “Mensen begrijpen vaak niet wat het betekent. Ik noem het daarom liever vrouwmoord. Dat begrijpt iedereen en is veel duidelijker.” Met haar jaarlijkse Rode Hakken-protest op de Dam in Amsterdam vraagt Candan aandacht voor deze slachtoffers. Geïnspireerd door de Turkse kunstenaar Bayet Tuna, die in 2018 vierhonderdveertig rode hakken tentoonstelde ter nagedachtenis aan vermoorde vrouwen in Turkije, organiseert zij dit protest nu al vier jaar in Nederland. “Het rood van de hakken symboliseert het bloed dat onnodig is vergoten. En het blijft nodig, want geweld tegen vrouwen is wereldwijd een gigantisch probleem dat we nooit mogen negeren.” De cijfers liegen er niet om. Wereldwijd zijn in 2023 bijna 85.000 vrouwen en meisjes vermoord omdat ze vrouw waren, blijkt uit een rapport van de Verenigde Naties. In Nederland werden tussen 2018 en 2022 zeker 217 vrouwen omgebracht door een (ex-)partner, laten cijfers van het CBS zien.
Nieuw tijdperk
Ondanks deze harde feiten blijft het bewustzijn hierover laag. “We praten over feminisme alsof het een achterhaald concept is, maar de realiteit bewijst het tegendeel”, zegt Candan. “Zolang vrouwen nog worden vermoord om hun vrouw-zijn, is feminisme relevanter dan ooit.” Voor Candan is Internationale Vrouwendag op 8 maart dan ook geen reden voor feestelijke kortingen in kledingwinkels, maar een dag om te strijden tegen deze vrouwenhaat en vrouwenmoord. “We hebben nog helemaal niks te vieren.” Candan hoopt een nieuw tijdperk in te luiden waarin feminisme niet langer wordt gezien als iets negatiefs, maar als iets krachtigs en iets dat sexy is. “Vrouwen moeten leren trots te zijn op hun feminisme. Wie wil er nou onderdanig zijn? Niemand, toch? Dus waarom schamen voor feminisme? De eerste stap? Een cultuurverandering. Een nieuw woord. En een generatie die opgroeit met het idee dat feminisme niets anders betekent dan gelijkheid. Want dat is niet alleen nodig, maar ook gewoon heel sexy.”
- NL Beeld