Gevaarlijke trend? Celebs beunen bij als health expert

Het promoten van skincare-producten, het delen van kortingscodes voor sieraden of reclame maken voor kledingmerken lijkt plots niet meer genoeg te zijn. Steeds meer beroemdheden verklaren zichzelf gezondheidsexpert en verkopen of promoten wellnessproducten, vaak zonder dat deze wetenschappelijk zijn onderbouwd of goedgekeurd. Zo prijst Arie Boomsma het slikken van vitaminen en mineralen aan en verkoopt hij zijn eigen supplementen onder de naam Boom Nutritions. Inmiddels handelt hij alleen nog in poedertjes (proteïne en creatine), maar voorheen had hij ook Groenemorgen Gummies: supplementen speciaal voor kinderen. Die bevatten vitamines, maar volgens critici vooral veel suiker. Het bleek volgens het bedrijf om een ‘productiefout’ te gaan en ‘de suikerklontjes voor kinderen’ werden uit de handel genomen.

Billen groter

Selma Omari ging nog een stapje verder en verkocht Peachplump: zetpillen ter waarde van €430 (!) die beloofden je billen groter te maken en je taille te versmallen. Ook zouden de pillen je menstruatiecyclus reguleren, je spijsvertering bevorderen en bijdragen aan goede darmgezondheid. Een wetenschappelijke onderbouwing ontbrak, net als de iingrediëntenlijst. Dat zorgde voor ophef, waarna de influencer haar campagne offline haalde. In een statement zei ze er ‘megaveel spijt’ van te hebben.

En zelfs Sarah van Soelen lanceerde afgelopen maand haar eigen vitamine-gummies, wat flink wat wenkbrauwen deed fronzen. Dit gebeurt niet alleen in Nederland, in Amerika kunnen ze er ook wat van. Zo verkoopt Kourtney Kardashian onder haar wellnessmerk Lemme de snoepjes ‘Purr’. Denk daarbij niet meteen aan kattenvoer. Dit spul is voor ’n andere poes, je vagina. Voor dertig dollar krijg je een potje probiotics, die de gezondheid van je vagina versterken. Je begrijpt: gynaecologen waren er absoluut niet blij mee. De gummies zijn bovendien niet goedgekeurd door de FDA, de Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit. De Kardashian is niet de enige celeb die handelt in pillen en poeders: Jennifer Aniston heeft aandelen in Vital Proteins, collageenpoeder, en Gwyneth Paltrow verkoopt capsules die je sexdrive zouden verhogen.

Wildgroei

De trend valt ook artsen in Nederland op. Zij vinden de wildgroei van questionable supplementen en wellnessproducten ongekend en schadelijk. “Het gebruik van supplementen door ‘gewone’ mensen – dus niet door specifieke groepen als zwangere vrouwen – wordt door de wetenschap beschouwd als volstrekt onnodig”, legt huisarts Stefan van Rooijen uit. Onder de naam ‘Huisarts Stefan’ deelt hij met collega’s op het TikTok-kanaal Dokters Vandaag juiste en onderbouwde gezondheidsadviezen. Daarmee ontkrachten ze ook de adviezen van zelfbenoemde gezondheidsspecialisten.

"Wat er nu gebeurt, is heel schadelijk. Waar wij dokters en wetenschappers nog handelen vanuit het belang van de patiënt – we zijn opgeleid met het afleggen van de Eed – draait het bij influencers alleen om eigenbelang en om geld. Er zit een enorm verdienmodel achter. Dat maakt dat ze echt de gekste dingen verkondigen en verkopen.”

Onwetendheid

Dat veel mensen de louche supplementen toch slikken, is volgens Van Rooijen voor een groot deel het gevolg van onwetendheid. “Er wordtmisbruik gemaakt van het enorme probleem dat er in Nederland tien miljoen mensen chronisch ziek zijn. Zij leven met een beperking en dat maakt het leven minder leuk. Het is heel makkelijk die groep een worst voor te houden. Ze willen snel effect zien en daar spelen ze slim op in door hen een wondermiddeltje te beloven. Ik snap dat mensen daarin trappen.”

Wat hem en zijn collega’s ook stoort, is dat deze beroemdheden hun volgers maar wat graag oproepen om ‘zelf onderzoek te doen’. Daardoor zien huisartsen steeds vaker mensen tijdens het spreekuur die denken het zelf beter te weten of die vragen om een uitgebreid bloedonderzoek. “Dagelijks krijg ik patiënten in mijn spreekkamer die last hebben van vermoeidheid en door influencers denken dat ze een tekort hebben. Maar bij bloedonderzoeken wordt in minder dan een procent van de gevallen een tekort gevonden. Helemaal als je een gezonde leefstijl hebt.”

Geen regulering

Waar veel influencers hun gezondheidsadviezen en -producten niet onderbouwen, is een verkeerde ‘onderbouwing’ net zo schadelijk. “In maart deelde influencer Charlotte Labee een video waarin ze verkondigde dat iedere in Nederland wonende vrouw een ijzertekort heeft. Daarna deelde ze een link naar haar webshop waar ze ijzersupplementen verkoopt. Maar ze verwees in haar video naar een onderzoek van tien jaar oud, dat was gebaseerd op vrouwen in Afrika, niet op vrouwen in Nederland.”

De huisarts begrijpt niet waarom dergelijke praktijken niet bij wet verboden zijn. “Er zit geen regulering op. Iedereen mag advies geven en kan een eigen webshop bouwen om pilletjes te verkopen. Ik vind dit oplichting en misleiding. Als wij dit als artsen zouden doen, zouden we direct voor de tuchtrechter komen. We hebben het gecheckt bij onder andere het ministerie, maar hier is geen wet- en regelgeving voor. Het enige pressiemiddel dat we hebben is beroepen op maatschappelijke verantwoordelijkheid, als professionals de eerlijke en juiste informatie delen, en ethische discussies voeren.”

Haatberichten

Dat doet hij dus via het kanaal van Dokters Vandaag, wat nog weleens haatberichten van de fans van deze influencers oplevert. “Met die negativiteit moet je leren omgaan. Maar de reacties zijn overwegend positief en mensen zijn blij dat we een tegengeluid geven. We blijven erop hameren: luister nooit alleen naar een influencer, blijf kritisch, check altijd de bron en raadpleeg zo nodig je huisarts of apotheek, of ander medisch personeel met een erkende opleiding.”