Jay Francis over openhartige documentaire De Schaduw van de Lach: 'Ik wilde geen zelfverheerlijking'

Zenuwen

In De Schaduw van de Lach geeft Jay zich volledig bloot en leert de kijker hem op een andere manier kennen. Hij vertelt over de mooie dingen in zijn leven, maar staat vooral stil bij de moeilijke en pijnlijke momenten uit zijn verleden.

De Schaduw van de Lach is een bijzonder openhartige documentaire. Toch wist Jay niet of fans op dit rauwe en eerlijke inkijkje in zijn leven zaten te wachten. Voordat de documentaire op 2 november in première ging was hij erg zenuwachtig. “Voordat de bioscooptour startte, was ik bang voor hoe de documentaire ontvangen zou worden. Hoe zouden mensen erop reageren?”, vertelt hij als we met hem bellen.

Kristallen Film Award

Achteraf bleken die zenuwen nergens voor nodig te zijn. Met al meer dan 13.000 verkochte tickets is zijn documentaire een groot succes. “Ik ben heel blij en echt mega dankbaar”, vertelt Jay. Het winnen van de Kristallen Film Award afgelopen zondag maakt het extra bijzonder. “Dat ik ook nog eens een award voor mijn documentaire in ontvangst mocht nemen, had ik echt niet zien aankomen. Ik wist niet eens dat er in Nederland awards werden uitgereikt voor documentaires.”

Documentaire maken

Hoewel de documentaire een enorm succes is, had Jay aanvankelijk niet de ambitie om een documentaire te maken. “Vijf jaar geleden, tijdens mijn eerste tour, besloot ik mijn theateravontuur vast te leggen. Dat deed ik gewoon voor mezelf. Die beelden maakte ik samen met vrienden. We vonden het gewoon leuk om te doen”, stelt Jay nuchter. “En stél dat ik die beelden toch nog eens wilde gebruiken, zou dat pas over twintig jaar zijn als ik een glansrijke carrière in het theater zou hebben opgebouwd”, lacht Jay.

Als Jay documentairemaker Alessio Cuomo ontmoet, blijken de beelden al eerder van pas te komen. “We raakten aan de praat en Alessio stelde me heel persoonlijke vragen. Hij ontdekte een heel ander verhaal over mij dat hij wel in beeld wilde brengen. Daaruit ontstond het idee voor de documentaire, waarvoor mijn eerder gemaakte beelden goed van pas kwamen."

Alessio kreeg alle vrijheid in wat hij wilde filmen, en volgde Jay bijna een half jaar lang. “Hij liet het resultaat natuurlijk wel aan me zien en daar kon ik wat van vinden." Voor Jay was het erg confronterend om zichzelf zo kwetsbaar te zien, omdat hij zich niet eerder op deze manier had blootgegeven. "In het begin had ik een waslijst aan dingen die aangepast moesten worden.” Toch besloot hij die lijst na twee dagen weg te gooien. “Nadat ik de beelden liet bezinken, wilde ik niks aanpassen. De documentaire moest authentiek blijven; ik wilde geen zelfverheerlijking."

Familie

Om Jay’s verhaal goed te kunnen vertellen, moest zijn familie er wel voor openstaan om mee te werken aan zijn documentaire. “Voordat we begonnen met draaien, besprak ik het plan met mijn familie en legde ik uit wat de bedoeling was. Ik gaf aan dat de documentairemaker zou graven in ons verleden, en dat alles bespreekbaar zou zijn." Jay benadrukte dat hun goedkeuring cruciaal was. “Maar iedereen zei volmondig ‘ja.’”

Ook Jay’s moeder, zus en broer besloten geen doekjes om de waarheid te winden en precies uit te spreken wat ze voelden. “Dat was voor hen eng, want zij stelden zich erg kwetsbaar op. Maar tegelijkertijd voelde het voor hen ook bevrijdend.” Toch was Jay’s familie af en toe bang dat ze te openhartig waren geweest. “Mijn moeder en zus kunnen best wel babbelen. Als zij zich op hun gemak voelen, vertellen ze alles. Dus ze dachten weleens: oei, wat heb ik nou allemaal verteld?”

Jay koos ervoor om de documentaire voor het eerst samen met zijn familie te bekijken. “Volgens mij zijn we allemaal huilend naar huis gegaan. Het was heel confronterend, en we hadden er best moeite mee om de beelden te zien. Ze vonden het net zo spannend als ik om te zien hoe de wereld zou reageren."

Vader

Ook Jay’s gecompliceerde band met zijn vader komt in de documentaire aan bod. “Voordat mijn vader zo ziek werd, hadden we nauwelijks contact met hem. Ik ging misschien één keer in de paar maanden bij hem langs. Ik dacht: ik heb mijn vader niet nodig. Hij is er nooit geweest, dus laat hem maar.” Alles veranderde echter toen Jay’s vader in coma raakte. “In de documentaire zie je hoe we er allemaal voor hem waren." Als Jay’s vader weer beter is, is hij een ander mens. Dit is voor Jay het begin van een nieuwe band met zijn vader. “Op mijn 27ste begon ik met het creëren van een band met mijn vader. Ik krijg misschien nooit de vader-zoon-band die ik wil, maar het gaat nu tien keer beter tussen ons dan vroeger.”

Ook door het opnemen van de documentaire verbeterde hun band. “Ik had door de opnames de fijnste gesprekken met mijn vader die ik nog nooit eerder had gehad. De Schaduw van de Lach is meer dan alleen een docu voor mij en mijn familie, voor ons is het maken van deze docu eigenlijk een therapiesessie geworden. In het dagelijks leven zouden we deze gesprekken nooit zomaar aan zijn gegaan. Dat hebben we wel geprobeerd, maar dan kregen we nooit de reactie die we wilden. Toen de documentairemaker pijnlijke vragen stelde, konden we ons daar enigszins achter verschuilen. En dat was heel ontwapenend.”

Het is voor Jay bijzonder dat zijn vader nu deel uit kan maken van het leven van zijn dochter Nówie. “Ze heeft echt een opa. Ze is nu negen maanden, maar als zij ouder is, kan ze bewust een liefdevolle opa meemaken. Daar ben ik heel blij om.”

Relatie Manon

Hoewel Alessio precies in beeld mocht brengen wat hij wilde, was er aanvankelijk één onderwerp dat Jay niet in beeld wilde hebben: zijn gezin. “Ik wilde Manon en Nówie eigenlijk niet in beeld brengen, omdat ik dat ook niet doe op social media. Alleen was dat heel onnatuurlijk. Het was heel gek als de twee dames die zo’n grote rol in mijn leven spelen, er niet in zouden zitten.”

Jay besloot daarom ook met Manon goede afspraken te maken. “Ik had een uitgebreid gesprek met haar. Ik zei meteen dat ik het alleen met haar toestemming zou doen. Maar Manon wilde er ook voor gaan; alles of niks.” Nu Jay de docu heeft gezien, is hij heel blij dat Manon en Nówie in de docu zitten. “Zij zijn wel echt de twee lichtpuntjes van de documentaire. Als je hen weglaat is het best een triest verhaal."

Naast de verdrietige en openhartige verhalen, is ook een van de mooiste momenten uit Jay’s leven vastgelegd in de docu: zijn verloving met Manon. “Het idee om Manon ten huwelijk vragen, ontstond toen onze dochter net was geboren. Ik voelde dat dit voor ons de volgende stap was. Ja, en Manon begon ook weleens hints te geven: ‘Het is Jay Francis en Nówie Francis, en ik hoor er niet bij’. En toen dacht ik: oké, ik ga een plan maken. Dit ga ik fixen”, lacht Jay.

En een goed plan maken; dat deed hij. Op het zonovergoten Curaçao, terwijl Kenny B ze toezong, ging Jay op één knie voor zijn Manon. “Dat was echt prachtig”, blikt Jay terug. “Het duurt wel nog eventjes voor we gaan trouwen. Volgend jaar wordt het een druk jaar, dus we gaan het jaar daarop trouwen. Maar we zijn al wel naar trouwlocaties aan het kijken.”

Theatertour

Door zijn prestatiedrang heeft Jay zich de afgelopen tijd behoorlijk wat druk opgelegd, en door zijn people pleasing-karakter wil hij voor al zijn fans écht tijd maken. “Dat is zowel een blessing als een curse”, vindt Jay. Door de jaren heen heeft Jay een trouwe community gecreëerd en is hij een houvast geworden voor heel veel mensen. Daar is hij enorm trots op, maar het kost hem ook energie. “Tijdens het theaterseizoen gaat het goed met de artiest Jay, maar als persoon gaat het minder goed met mij. Als ik tour, heb ik geen ritme, ik reis veel, knuffel met iedereen en krijg heel veel verhalen van mensen te horen. Dat zijn niet alleen leuke verhalen, maar ook heel zware, verdrietige verhalen. Daar ben ik zo dankbaar voor, maar – zoals je ook ziet in de docu – ben ik aan het eind van een tour wel echt opgebrand. Touren is niet alleen rozengeur en maneschijn. Als ik stop met touren, zie ik de persoon Jay weer opbloeien. Hij houdt van rust en regelmaat. Als persoon ga ik eigenlijk niet zo goed op alles wat bij het artiestenleven hoort. Dat is wel echt een tweestrijd.”

Jay heeft na elke show een meet and greet met zijn fans. Dat hij voor iedereen veel tijd vrijmaakt, blijkt wel uit het feit dat er geen tijdslimiet zit aan zijn meet and greets. “Soms praat ik na een show tien minuten met één persoon. Ik ben echt een people pleaser, en wil iedereen graag helpen." Jay vindt het fantastisch om naar iedereens verhaal te luisteren, maar het kost hem wel energie. "Soms gaat dat wel ten koste van mezelf.”

Toch lijkt het er niet op dat hij zijn meet and greets wil inkorten. “Ik heb daar weleens aan gedacht, maar dat zou ik pas doen als mijn populariteit echt blijft stijgen. Want wat je niet moet vergeten, is dat ik al die uitverkochte zalen aan mijn fans danken heb. Als al mijn shows uitverkocht zijn, wil ik ze graag wat teruggeven. Ik wil iedereen in de ogen kunnen kijken, en ze bedanken voor hun komst. Ik krijg zoveel van het publiek, en dan wil ik wat voor ze terugdoen.”

Toekomstplannen

Volgende week gaat Jay naar diverse bioscopen in België. Daar zal hij na de vertoning van De Schaduw van de Lach weer volop tijd voor zijn fans maken tijdens meet and greets. Zal er na die tijd een periode van rust aanbreken? Of is Jay stiekem alweer bezig met het schrijven van zijn volgende theatershow? “Ja, ik ben alweer bezig met het schrijven van een show”, lacht Jay, “maar dat is voor mij een vorm van rust, en voelt niet als werk. Bovendien ben ik al sinds juli vrij, dus ik heb de afgelopen tijd veel tijd voor mezelf en mijn gezin gehad.”

In februari gaat Jay weer langs de theaters, maar deze tour gaat hij wel anders aanpakken. “Van mijn vorige tour heb ik geleerd dat ik het iets rustiger aan moet doen.” Dat betekent echter niet dat Jay minder shows gaat geven. “Vorig jaar tourde ik van januari tot en met juni, en gaf ik in totaal honderd shows. Nu heb ik 120 à 130 shows, maar die ga ik verdelen over een heel jaar. Dus dit keer niet een tour in zes, maar in twaalf maanden.”

Met deze aanpak hoopt Jay minder last te hebben van het gevoel dat hij niet genoeg bij zijn gezin is. “Zo kan ik een betere combinatie maken van beide werelden. Ik zie mijn dochter en vrouw regelmatig, raak niet uitgeput van het touren, maar kan tegelijkertijd ook lekker mijn ding doen in het theater. Ik denk dat ik zo meer balans kan vinden.”

De Schaduw van de Lach is tot en met 22 november te zien in diverse bioscopen in Nederland en België.