Expert legt uit: alles wat je wilt weten over migraine en hoe je ermee omgaat

“Leer er maar mee leven”, “Je stelt je aan”, “Neem gewoon een paracetamolletje”. Als je last van hoofdpijn of migraine hebt, heb je deze zogenoemde adviezen vast weleens gehoord. En daar kan neuroloog, hoogleraar en hoofdpijnexpert Gisela Terwindt zich aardig over opwinden. Ze staat aan het roer van de hoofdpijngroep van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en verleent al meer dan dertig jaar hoofdpijnzorg. Hoewel iedereen natuurlijk van migraine heeft gehoord, is er nog altijd te weinig kennis over deze ziekte. Sterker nog, er bestaat vooral veel onbegrip over. Want nee, hoofdpijn is geen smoesje als je eigenlijk geen zin hebt om naar een verjaardag te gaan. En nee, een migraineaanval kun je niet voorkomen als je stopt met het eten van chocola of drinken van alcohol. Terwindt schreef daarom het boek Koppijn voor iedereen die last heeft van hoofdpijn. Speciaal voor Grazia beantwoordt ze de meestgestelde vragen over hoofdpijn – en migraine in het bijzonder – en geeft ze tips hoe je hier beter mee kunt leven.

First things first, wat is migraine nu eigenlijk?

Terwindt: “Migraine is een hersenaandoening die wordt getypeerd door een hevige, vaak bonzende of eenzijdige hoofdpijnaanval die plotseling opkomt. Die hoofdpijn gaat gepaard met andere klachten zoals ernstige misselijkheid tot overgeven aan toe, of gevoeligheid voor licht en geluid. Vaak wordt de pijn erger als je je inspant. Dan moet je bijvoorbeeld in bed gaan liggen en kun je niet meer werken. Sommige mensen met migraine hebben aura’s. Zij zien sterretjes, schitteringen of bijvoorbeeld zigzaglijnen die zich in een paar minuten kunnen uitbreiden. Migraine is bovendien een ziekte waar vrouwen vaker last van hebben dan mannen. Dat heeft deels te maken met de hormoonschommelingen rondom de menstruatiecyclus. Het is een serieus neurologisch probleem en het is belangrijk dat we dit uitdragen. Want hoe vaak ik wel niet hoor: ‘Ach die hoofdpijn, dat hoort er gewoon bij. Dat krijg ik nu eenmaal rondom mijn menstruatie. Mijn moeder heeft het ook, net als mijn oma.’ Vrouwen downgraden vaak zelf hun migraine, terwijl je er flink last van kunt hebben en het een grote invloed op je leven kan hebben. Het is daarom slim om je hier wel druk om te maken, want er zijn manieren om beter met migraine om te gaan.”

Hoe weet je nu of je last hebt van hoofdpijn of van migraine?

“Migraine is de meest voorkomende vorm van hoofdpijn. Dus heb je vaak last van felle, bonkende hoofdpijn, dan is de kans groot dat dit migraine is en niet bijvoorbeeld spanningshoofdpijn. Migraine heeft bovendien verschillende vormen. Het zit bijvoorbeeld niet altijd aan één kant van het hoofd, en je hoeft er ook niet standaard bij te braken omdat je zo misselijk bent. Je kunt bijvoorbeeld ook ervaren dat je extra gevoelig bent voor licht en geluid en dat je dat als zo vervelend ervaart dat je je moet terugtrekken. Ook kun je een migraine met aura hebben waarbij je hoofdpijn niet op de voorgrond staat of je dit zelfs niet eens voelt. Heb je nu vaak last van hoofdpijn en twijfel je of het migraine is? Probeer dan zo veel mogelijk informatie erover op te schrijven. Schrijf voor jezelf op wanneer je het hebt, hoe laat de aanval begint en eindigt, wat je ervaart: ben je misselijk, zie je flikkeringen in je gezichtsveld? Hoe meer details je kunt vertellen aan de arts, hoe eerder hij kan vaststellen welke migrainesoort je hebt en hoe hij je hiermee kan helpen. Want ja, dat is wel de volgende stap: ga als je regelmatig hoofdpijn hebt altijd naar de dokter. Blijf er niet mee aanmodderen, maar zoek hulp.”

Wat moet je doen als je een migraineaanval voelt opkomen?

“Dat is lastig, want je moet eerst kunnen aanvoelen dat je migraine opspeelt en er zijn verschillende fases. Maar de meeste mensen herkennen de voortekenfase niet. De eerste migrainesymptomen zijn namelijk niet hoofdpijn of flikkeringen, maar vinden al ver daarvoor plaats. In je hersenen begint er een proces waar de dingen anders verlopen dan anders. Je wordt vermoeider, gaat gapen, wordt gestrest, verdrietig of angstig, krijgt opruimwoede of je krijgt heel veel zin in chocola of chips. Het is hetzelfde als wat je kunt herkennen bij vrouwen met premenstrueel syndroom (PMS). Eigenlijk verandert je hele doen en laten op zo’n moment, alleen heb je dat zelf niet door. Pas als de hoofdpijn gaat opspelen, gaat het belletje rinkelen en besef je: oké, de aanval is nu begonnen.”

Bekijk ook

Get ready for fall: zo vind je licht in de donkere herfst | Grazia

Het koude seizoen komt eraan, maar de herfst en de winter is niet voor iedereen happy and joyful. Zeg met deze tips vaarwel tegen je winterdip. 

Zijn chocolade, alcohol of stress triggers voor migraine?

“Mensen zien deze dingen vaak als mogelijke triggers voor migraine, maar dat zijn ze niet. Dat je chocola hebt gegeten of opeens je hele huis wilde opruimen, was dus eigenlijk de voorfase van de aanval. Maar dat label je vervolgens onterecht als trigger als je daarna migraine krijgt, terwijl je bij PMS heel goed weet dat je menstruatie niet veroorzaakt wordt doordat je chocolade hebt gegeten. Het gevolg van deze gedachtegang is dat veel mensen met migraine proberen om deze ‘triggers’ te vermijden, omdat ze hopen zo hoofdpijnaanvallen te voorkomen. En dan krijg je vermijdingsgedrag. Iets wat je wilt voorkomen, want hierdoor kun je in een isolement raken. Zo besluit je bijvoorbeeld dat je niet meer op stap gaat met vriendinnen, want stel dat je een migraineaanval krijgt. Ook roept het angstgevoelens op waardoor je je nog meer kunt isoleren. Bij veel patiënten van mij zie ik dit gebeuren en dat is zo zonde. Want nogmaals: die reep chocola veroorzaakt niet jouw migraineaanval. Wat een aanval dan wel triggert, dat gaan we de komende jaren verder uitzoeken. Je krijgt migraine door een mix aan interne en externe factoren, zoals slaaptekort en hormonale schommelingen. Maar ook erfelijkheid is een factor.”

Wat moet je dan wel doen tijdens een migraineaanval?

“Een arts of neuroloog kan je het beste helpen. Zo kun je pijnstillers, zoals paracetamol of ibuprofen, krijgen. En als dat niet helpt: migrainemedicatie als triptaan in pil- of injectievorm, soms in combinatie met een langwerkende pijnstiller om terugkeer van een aanval te voorkomen. Op de hoofdpijnpolikliniek in het LUMC maken we ook gebruik van een app waarbij patiënten een e-hoofdpijndagboek bijhouden. Zo krijg je samen inzicht in wat helpt en wat niet. En ook een tip: heeft iets geen of onvoldoende effect? Ga dan terug naar je huisarts of neuroloog. Er zijn ook nieuwe medicijnen die al beschikbaar zijn of binnenkort gaan komen die misschien wel voor je kunnen werken.”

Op TikTok en Instagram vind je de gekste hoofdpijnadviezen van 'zogenaamde' experts. Zo zou een warm voetenbad verlichting geven bij een migraineaanval. Hoe zit dat?

“Het kan heel lastig zijn om onderscheid te maken tussen wat onzin is en wat werkt. Veel van die social-mediafilmpjes zien er professioneel uit en maken claims die voor een leek niet te onderscheiden zijn van echt wetenschappelijk bewijs. De meeste van dit soort hypes bevatten informatie die niet betrouwbaar is. Mijn advies: wil je weten wat echt bij hoofdpijn werkt: doe gedegen onderzoek online, of bezoek de huisarts en/of neuroloog. Maar ga niet op TikTok lezen wat een influencer over migraine roept.”

Goed, maar kan zo'n warm voetenbad nu migraineklachten verminderen of voorkomen?

“Nee, dat is natuurlijk onzin. Door de warmte van zo’n bad gaan de bloedvaten van je voeten openstaan, maar dit heeft geen effect op je migraineaanval. Maar... migraine is wel een aandoening waarbij de bloedvaten een rol spelen. En veel vrouwen met migraine hebben last van koude voeten. Dit is dus typisch zo’n gevalletje: ergens de klok horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt. Een warmwaterbad helpt dus niet, maar wel effectief is sokken aantrekken in bed. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen met migraine meer last hebben van koude voeten. Dit heeft te maken met een gevoeligheid van bloedvaten om te vernauwen en te verwijden. Het was al bekend dat als je met koude voeten in bed ligt, je minder snel in slaap valt dan wanneer je voeten warm zijn. Slaaptekort kan juist weer tot meer migraineaanvallen leiden. Dus wil je iets doen: trek dan warme sokken aan als je gaat slapen.”

Stel, je krijgt een knallende migraineaanval op werk. Hoe zorg je ervoor dat je baas of collega's dit niet zien als 'aanstelleritis' en voorkom je het stigma van een slachtoffer dat niets kan?

“Ik denk dat het belangrijk is dat je open bent op het werk en vertelt dat je regelmatig migraineaanvallen hebt. Het helpt vaak niet om het te verdoezelen omdat je denkt dat je baas of collega’s niets doorhebben, want daar heb jijzelf niets aan. Leg uit aan je omgeving – of dat nu je baas, vriend of een familielid is – dat migraine een hersenaandoening is en welke invloed dat op jou op zo’n moment heeft. Een goede baas heeft hier begrip voor. Simpelweg, omdat je er niets aan kunt doen: het is een ziekte. Heb je problemen op je werk, neem dan contact op met je bedrijfsarts. Met hem of haar kun je je probleem vertrouwelijk bespreken. Een bedrijfsarts kan met oplossingen komen die gerelateerd zijn aan je werksituatie. Vaak wordt een bedrijfsarts pas gevraagd als het helemaal misloopt, terwijl diegene er ook is om preventieve maatregelen te nemen zodat je optimaal kunt blijven functioneren.”