Veel vrouwen blijven soms liever alleen, of worden zelfs Bewust Alleenstaande Moeder. Maar, is onze maatschappij, met haar obsessie voor liefdessetjes, wel ingericht op steeds meer BAM- moeders? Journalist Kimberly Palmaccio duikt in de materie.
BAM-moeders
De vrijgezelle zangeres Rihanna (32) heeft in het tijdschrift Vogue UK een boekje opengedaan over haar langgekoesterde kinderwens. En dat ze – en nu komt het: “daarvoor geen man nodig heeft”. Op de interviewvraag hoe haar toekomst eruitziet, antwoordt ze: “Over tien jaar heb ik drie of vier kinderen.” Of dat met of zonder man is, moet volgens haar niet uitmaken. Los van het feit dat ik denk dat geen één vrouw (hetero, lesbi, bi, pan of queer) een man nódig heeft, ben ik het roerend eens met RiRi. Al zolang ik me kan herinneren wil ik ooit moeder worden. Het liefst met partner. Maar eerlijk? Ik zit niet te wachten op een biologische klok die in mijn nek zit te hijgen, om vervolgens op hete kolen te daten omdat ik aan de man moet. Nee, als ik de 35 gepasseerd ben, doe ik het ’t liever alleen. Toch — als ik dit in gezelschap vertel — willen mensen me nog weleens met argus- ogen bekijken. Ik citeer: “Alleen?! Dat moet je jezelf en een kind toch helemaal niet aandoen?” De maatschappij is, met haar obsessie voor setjes, (nog) helemaal niet klaar voor dat soort modern families.
Een op de vier volwassenen is in 2047 alleenstaand, althans dat is de schatting die het Centraal Bureau voor de Statistiek maakt. En daarbij stijgt ook het aantal eenoudergezinnen. Vorig jaar waren dat er al 582.106 eenoudergezinnen (oftewel: 22 procent van de gezinnen), waarbij het in de meeste gevallen ging om alleenstaande moeders met een of meer kinderen. For the record: in 2009 waren dat er nog 474.909. Het aantal BAM-moeders (bewust alleenstaande moeders) stijgt gestaag, vertelt Petra van Alst, KID-consulente (Kunstmatige Inseminatie Donorzaad) en verpleegkundige van topklinisch ziekenhuis Rijnstate. “Voorheen waren onze cliënten vooral lesbische stellen. Inmiddels zijn het steeds meer vrouwen wier kinderwens groter is dan de wens voor een partner.” Ondanks dat BAM-moeders dus aan een flinke opmars bezig zijn, heersen er nog altijd vooroordelen. Er wordt gedacht dat het kind ‘mannelijkheid’ in de opvoeding zou missen. Dat het kind iets tekort komt. Maar: waarom is onze maatschappij nog niet klaar voor gezinssamenstellingen à la 2020? En, vooral: hoe zorgen we dat dit wel het geval is?
Genuanceerde taal
Op dit moment telt Nederland 1,23 miljoen single mannen en 1,7 miljoen single vrouwen. Alhoewel: als het aan actrice Emma Watson (tevens vrijgezel) ligt, noemen we het nooit meer ‘single’, maar liever ‘selfpartnering’: iemand die zich compleet, vervuld en niet genoodzaakt voelt om vervulling te krijgen van een ander. Watson, in een interview met de Britse Vogue, vorig jaar: “Vrijgezel zijn wordt vaak gezien als tussenfase, een tekortkoming. Alsof een partner vinden een levensdoel is en je anders de boot hebt gemist. Vrijgezel zijn moet vaker gevierd worden, in plaats van betreurd.” Watson vertelt hoe ze zich voelt, nu ze de 30 nadert. “Ik had altijd zoiets van: wat maakt iedereen zich toch zo druk om 30 worden? Maar nu ik zelf de 30 nader, denk ik oh my god. De maatschappij heeft allerlei verwachtingen van je als je 30 wordt, zowel op het gebied van werk als relaties.”
Herkenbaar much: de 25-jarige ik vraagt zichzelf geregeld af hoe ze in die vijf jaar een vast contract, koophuis, stabiele relatie, vijfdeursauto en helder hoofd voor elkaar gebokst krijgt. Die druk mag best wel een beetje van de ketel, vindt Watson. “Wat daarvoor nodig is, is het stigma rondom het standaardplaatje en single-zijn doorbreken.” Anders gezegd: hokjesdenken hoort nou eenmaal bij ons mens-zijn, maar we hebben meer termen nodig. Er zijn singles die op zoek zijn naar een partner, er zijn singles die liever (voor altijd) single blijven. Genuanceerde taal is daarom nodig om onze verhalen beter te kunnen vertellen en begrijpen. Hoogleraar sociale demografie Jan Latten introduceerde daarom de term ‘boemerang- single’ (afgeleid van het boemerangkind). Met de ‘boemerangsingle’ wordt bedoeld: een single die zijn/haar vrijgezelle bestaan geregeld onderbreekt met periodes waarin hij/zij een tijdelijke liefdesrelatie met een ander heeft. Boemerangsingles zijn economisch onafhankelijk, wonen vaak al lange tijd op zichzelf en hebben een breed sociaal netwerk. Ze vinden dat een relatie je leven echt leuker moet maken. Is dat niet het geval, dan gaan ze terug naar hun vertrouwde situatie als alleenstaande.
Eenoudergezin
Sanne (46) is zo’n boemerangsingle en bewust alleenstaand moeder van een zoon (8) en dochter (7). Sanne: “Ik was zes toen ik tegen mijn ouders zei: ‘Ik wil later wel kinderen, maar geen vriend.” In mijn twintiger en dertiger jaren had ik weleens relaties, maar achteraf had ik die denk ik omdat ik kinderen wilde. Niet omdat ik verliefd was, of een partner wilde. Vrienden omschrijven me als zelfstandig. Een relatie vond ik vaak gedoe. Ik heb best wel even getwijfeld of ik het moederschap in mijn eentje aankon, maar mijn kinderwens was zo groot, dat ik zeker wist dat ik mijn kind(eren) oneindig veel liefde kon geven. Ook had ik een achterban van vrienden en familie waar ik op kon terugvallen. Toen ik 39 werd, wist ik: het is nu of nooit. Na de vierde inseminatie was het raak. Het jaar daarop werd ik nog een keer zwanger.” Sanne voedt haar kinderen heel open op. “Klasgenoten vragen mijn kinderen weleens of hun papa dood is. Ouders zie ik ook verbaasd kijken als ze zeggen dat ze geen papa hebben. Zijn ze gescheiden? Is de vader vertrokken? Als ik ze vertel dat ik bewust alleenstaand moeder ben, denken sommigen dat ik een mannenhater ben. Of nog erger: dan ik andermans mannen wil afpakken, omdat ik dringend op zoek ben.
Ik wil mijn kinderen voor die vooroordelen behoeden, zeg dat als ze verdrietig zijn omdat ze een papa missen, ze dat altijd tegen me mogen zeggen. Laatst zei mijn zoon: ‘Maar mama, ik ben eigenlijk heel blij dat ik geen papa heb. Bij mij in de klas zitten veel kinderen die de ene week naar de papa, en de andere week naar de mama moeten. Ik zou echt niet kunnen kiezen.’ Dat zette me aan het denken: waarom wordt scheiden steeds normaler, maar krijgen BAM-moeders nog altijd vooroordelen toegeslingerd? Voor mijn gevoel moet ik altijd nét een beetje beter mijn best doen dan tweeoudergezinnen. Als ik een steekje laat vallen, zeggen mensen: ‘Tja, je doet het ook allemaal alleen hè.’ Terwijl stellen ook weleens steekjes laten vallen. Dat hoort bij het ouderschap, of je nu alleen bent, of samen.” Onderzoekers van de Vrije Universiteit van Amsterdam vergeleken kinderen die opgroeien met bewust alleenstaande moeders met kinderen uit traditionele tweeoudergezinnen. Hieruit blijkt: een slechte relatie tussen ouders heeft meer invloed op een kind dan het ontbreken van een vader. Eerder onderzoek van de UvA wees al uit dat een vader niet essentieel is voor de goede ontwikkeling van een kind bij lesbische gezinnen. Maar ook bij BAM-moeders is er geen verschil in de psychologische ontwikkeling van hun kinderen. Onderzoeker van de UvA Mathilde Brewaeys: “BAM-moeders maken bewust de keuze hun kind alleen op te voeden en dat gaat beter dan wanneer je daar als moeder plotseling in terecht komt.”
Gebaande paden
KID-consulente Van Alst wijt de stijging van het aantal BAM-moeders deels aan de (economische) zelfstandigheid en de emancipatie van de vrouw. “Vrouwen zijn minder (financieel) afhankelijk dan tien jaar geleden. Het feminisme groeit. Daarbij durven we vaker buiten de gebaande paden te treden; het taboe op eenoudergezinnen neemt af en het KID-traject is makkelijker dan voorheen.” Milou (40), BAM-moeder van een dochter van twee, erkent dat het KID-traject haar enorm meeviel: “Je kunt kiezen wat je wilt. Hoe meer informatie je van de donor in je boodschappenmandje stopt, hoe meer je betaalt. Ik heb tien pagina’s aan informatie gekocht. Ik weet zijn lievelingseten, hobby’s, uiterlijke kenmerken, sterke en zwakke eigenschappen en ik heb zelfs een babyfoto van hem. Ik wilde dat de donor op mij leek. En dat ik mijn kind zoveel mogelijk over hem kan vertellen later. Per rietje (met sperma) moest ik duizend euro betalen. Het traject heeft me in totaal 10.000 euro gekost, ook omdat ik niet in een keer zwanger was. Dat is veel geld, maar het was het waard. Ik ben gelukkiger dan ooit tevoren. Het heeft me sterker gemaakt. Ik kan meer dan ik dacht.”
Ook Sanne voelt zich als single moeder sterker dan ooit. “Mensen vragen weleens of ik me eenzaam voel. Maar nee, ik voel me juist gezegend. Ik kan doen wat ik wil. Maak alle keuzes zelf. Ik date niet. Mis ook geen sex. Vriendinnen klagen weleens dat hun man niks doet in huis. Gelukkig heb ik niemand die aan mijn kop zeurt. Echt: ik ben gelukkiger als vrijgezel. Alleen met corona miste ik soms extra handen: ik moest alleen naar de supermarkt, heb mijn kinderen geleerd hoe ze met mijn mobiel kunnen bellen. We zaten continu op elkaars lip, ze konden niet eens naar de speeltuin. Nu alles weer een beetje ‘normaal’ wordt, is het wel weer makkelijker. Maar echt makkelijk wordt het nooit: ik moet voor de kleinste dingen oppas regelen. Zelfs als ik een uurtje wil sporten. Als ik na een lange dag op bed lig en alles is gelukt, ben ik blij. En trots op mezelf.” Milou herkent dit gevoel. Ze merkt ook op dat het lijkt alsof mannen schuwen voor vrouwen die onafhankelijk en sterk zijn. “Ik had ooit iemand op Tinder die bijna boos werd toen ik zei dat ik een kind van een donor had. Hij zei: ‘Jullie vrouwen hebben ook niemand meer nodig tegenwoordig’. En dat klopt. Het is soms leuk om iemand in je leven te hebben en ik zou best openstaan voor een relatie, maar ik heb niemand nódig. Een tweeoudergezin hoeft niet de standaard te zijn. Zowel jijzelf als je kind komt echt niks tekort.” Of, zoals Rihanna in het interview zegt: “Mensen doen alsof je een mindere moeder bent als de vader niet in beeld is. Maar wat een onzin. Het enige wat ertoe doet is liefde.” Ach. Liefde. Dé liefde. Misschien krijg ik ooit wel die stabiele relatie, misschien ook niet. Word ik een gelukkige alleenstaande mama. Of misschien eindig ik wel met twintig katten. Ook leuk.
Bron: Kimberly Palmaccio | Beeld: iStock
