Real life: ‘Zo krachtig dat deze meiden open over hun trauma’s praten’

Kim Feenstra vertelt over haar reis met Plan International.

Kim Feenstra is net terug van een reis naar Kenia met Plan International. Ze fotografeerde er meisjes, die ondanks hun traumatische jeugd hun dromen proberen waar te maken.

Totaal andere wereld

"Ik werk al jaren met Plan en samen zijn we op het idee gekomen voor deze bijzondere fotoreis naar Kenia. Plan International zet zich daar in voor meisjes en vrouwen die op jonge leeftijd zijn besneden, uitgehuwelijkt en kinderen hebben gekregen. Ik heb daar acht meisjes gefotografeerd die dit hebben meegemaakt. Ontzettend heftig en niet te vergelijken met onze Westerse wereld. Toen ik hun verhalen vooraf las, moest ik ook meteen denken aan mijn eigen jeugd en mijn zusje van vijftien die hier gelukkig lekker bezig kan zijn met uitgaan, haar makeupjes en gewoon naar school gaat. Terwijl veel meisjes van haar leeftijd in Kenia besneden zijn en niet weten of ze hun school kunnen afmaken. Een enorm contrast. Daarom vind ik het werk van Plan ook zo goed. Zij zetten zich echt in voor deze meiden. Leren hen hoe ze voor zichzelf op moeten komen, hoe ze hun levensomstandigheden zelf kunnen veranderen. En dat allemaal zonder ze uit hun eigen omgeving weg te halen. Dat vond ik heel mooi om te zien.”

Trauma's en tradities

“Ik ben in een opvanghuis geweest waar meisjes wonen die niet meer veilig naar huis kunnen, omdat ze zijn verstoten door hun familie. Ik heb gezien hoe ze daar naar school gaan en leren wat hun rechten zijn als vrouw, als mens. Ze leren dat het goed is om ‘nee’ te zeggen en dat je de baas bent over je eigen lichaam. En dat het normaal is dat je eerst je diploma haalt en pas aan een gezin begint als jij eraan toe bent. Dit leren ze ook juist door de ervaren meisjes hun verhaal te laten vertellen. Zoals de meiden die ik daar fotografeerde. Ik heb een aantal van hen voor een klas vol tienermeisjes zien staan, meisjes die zelf slachtoffer zouden kunnen worden. Het was zo krachtig om die meiden open over hun trauma’s te horen praten. Een van hen zei: ‘Kijk naar mij, ik heb dit allemaal meegemaakt, maar ik ben er toch goed uitgekomen. En over een jaar mag ik afstuderen en begin ik mijn eigen naaiatelier.’ Heel motiverend en super moedig. In hun cultuur is het helemaal niet vanzelfsprekend dat er over tradities als kinderhuwelijken en besnijdenissen wordt gesproken. Zelfs niet met hun eigen moeder, die heeft het namelijk ook meegemaakt en die hoor je er ook niet over. Sterker nog: het gaat van moeder op dochter op dochter, en zo nog eeuwenlang door."

"De mannen hebben er vaak niets mee te maken. Deze meisjes breken met die traditie, omdat ze hebben geleerd dat dit niet normaal is, inmiddels dus zelf kinderen hebben en niet willen dat die hetzelfde meemaken. Terwijl ze altijd hebben geleerd dat je pas een goede vrouw bent voor het huwelijk als je bent besneden. Want dan ben je in principe klaar voor sex. Of dat nu op je elfde, dertiende of zestiende is. Dit is in Kenia bij de wet verboden, maar in veel culturen is de traditie zo sterk dat het helaas nog steeds voorkomt. Om hiermee te breken probeert Plan ook om bewustzijn bij de familie en omgeving van de meisjes te creëren. Ze maken duidelijk welke traumatische gevolgen de besnijdenis heeft. Dat het ook later nog veel pijn kan doen. Bevallen gaat hierdoor bijvoorbeeld erg moeizaam. Zo hoorde ik van een meisje, Rosemary, dat ze er vier dagen over heeft gedaan om haar baby ter wereld te brengen omdat er zoveel littekenweefsel zat. Dat moest dus verwijderd worden, voordat de baby naar buiten kon. Echt vreselijk.”

Werken voor geluk

“Gelukkig is er dankzij Plan steeds meer bewustzijn. Dit zag ik ook terug bij de familie van Rebecca, een van de Masai-meisjes die ik mocht fotograferen. Zij heeft weer contact met haar ouders, studeert nu en droomt ervan piloot te worden. Zelfstandigheid wordt gestimuleerd door Plan. Dat zag ik alleen al aan alle bordjes met spreuken die op de school en in het centrum hangen met teksten als ‘Als je niet werkt voor je geluk kom je er nooit’. Het bijzondere is ook dat alle acht meisjes die ik voor mijn camera heb gehad, ook heel gelukkig zijn. Ondanks alles wat ze hebben meegemaakt. Ze zijn ook ontzettend trots op zichzelf, willen heel graag hun verhaal delen en andere meiden helpen. Ze hebben met hulp van Plan ook een situatie gecreëerd waardoor ze op eigen benen kunnen staan en meer zelfvertrouwen hebben gekregen. En ze beseffen heel erg wat belangrijk is: zorg voor hun gezin, hun school afmaken en eigen financiële onafhankelijkheid creëren."

"Dat ze trots zijn op zichzelf kwam ook goed naar voren tijdens het fotograferen. Vooraf wist ik dat er een paar meiden waren die onherkenbaar op de foto moesten voor hun veiligheid. Een aantal van hen is namelijk verstoten door hun familie, heel heftig. Daarom had ik in eerste instantie bedacht om hier één lijn in te trekken en ze allemaal onherkenbaar te fotograferen. Eén van hen was bijna beledigd toen ik haar tussendoor wat foto’s liet zien. Ze vroeg waarom haar gezicht niet op de foto stond en zei: ‘Dit is wie ik ben, en daar ben ik trots op’. Zó sterk. Daarom besloot ik ter plekke de meiden voor wie het wel veilig was, herkenbaar te fotograferen. Ik leende een van de meisjes ook mijn jurk voor de foto en ze voelde zich echt een prinses. Ze leefde helemaal op voor mijn camera. Op haar elfde was ze al moeder geworden. Inmiddels is ze 21 en heeft ze al vier kinderen, allemaal met dezelfde man. Daar is ze van weggevlucht. Gelukkig kon ze weer terug naar haar ouderlijk huis. Inmiddels gaat ze naar school en haar kinderen ook. Van haar traumatische jeugd merkte ik niets; zo’n blij en trots meisje! Toen we klaar waren en afscheid namen, heb ik haar mijn jurk gegeven. Die vond ze zo mooi. Ze moest zelfs huilen en vroeg of ik snel weer terugkwam. Heel lief.”

Geloven in jezelf

“Ik ben blij dat ik die meiden een speciaal gevoel heb kunnen geven door ze te fotograferen. Zoals het meisje dat ervan droomt loodgieter te worden. Ik liet haar in het midden van de straat in de berm lopen en zei: ‘Doe maar of het een catwalk is.’ Ik dacht nog: weet ze eigenlijk wel wat een catwalk is? Nou dat wist ze hoor. Ze liep zwaaiend met een Masai-doek door die berm. Zo mooi om te zien. Sommige meisjes waren natuurlijk eerst nog wat onzeker. Een van hen wilde het liefst in een hoekje worden gefotografeerd. Ik heb wat tips gegeven om haar op haar gemak te stellen. Uiteindelijk vonden ze het allemaal bijzonder om zichzelf terug te zien. Deze meisjes willen ook horen dat ze mooi zijn en respect krijgen om hun zelfvertrouwen te laten groeien. De meisjes krijgen de geprinte foto’s zelf ook. Ik hoop dat ze meekrijgen hoe belangrijk zij zijn voor hun gemeenschap. Dat heb ik ze ook geprobeerd mee te geven, door te vertellen hoe mooi ze zijn, hoe goed ze het doen en dat ze trots mogen zijn op zichzelf. Ik weet ook zeker dat het ze allemaal gaat lukken om hun dromen uit te laten komen. Ze hebben al zoveel tegenslagen gehad en dit heeft hen zo sterk gemaakt. Deze jonge vrouwen laten zien hoe belangrijk het is om in jezelf te geloven en voor jezelf te kiezen. Daar kunnen wij nog veel van leren. Vecht voor je onafhankelijkheid en blijf niet in het verleden hangen: wat je ook hebt meegemaakt. Vrouwen moeten zich bewust worden dat het belangrijk is om voor zichzelf op te komen en in jezelf te geloven. Natuur­lijk zijn de verhalen van die meiden heftig, maar ik ben niet het type om daarin te blijven hangen. Daar help ik niemand mee. Dat zie je ook bij deze meiden. Dat zij die knop voor zichzelf om kunnen zetten na al hun trauma’s: dat is pas empowerment!”

*Vanwege privacy-redenen zijn de namen van de meisjes veranderd.

Benieuwd naar de eigen verhalen van Rosemary en Rebecca? Je leest het in Grazia!

Tekst: Kim Buitenhuis | Beeld: BSR

Laatste nieuws