Zijn we in Nederland echt zo’n tolerante voorstrijder van homo-emancipatie? Of doen we vooral alsof? Journalist Pim Nugteren vreest het ergste.
Coming-out
"Iedereen was nog maar net van zijn of haar nieuwjaarskater bijgekomen toen het op 13 januari niet Kim Kardashian was who broke the internet, maar een 25-jarige vrouw uit Nederland. Haar naam? Nikkie de Jager – beter bekend als NikkieTutorials. In een ontroerende video vertelde ze de hele wereld dat ze transgender is. Een stortvloed aan liefde overspoelde de YouTube-ster. Er werd door sommigen zelfs gesproken over het doorbreken van het laatste taboe. Go Nikkie! Laten we vooropstellen dat het natuurlijk ontzettend fijn is voor Nikkie dat er zo’n golf aan liefde volgde op haar video. Maar laten we ook vooral niet vergeten wat de achterliggende reden was van de plotse coming-out: Nikkie werd gechanteerd. Zouden ze dat ook als grote voorbeeld voor transgender-emancipatie zien in de rest van de wereld?"
Gay Capital, seriously?
"Hoe zit het eigenlijk met die emancipatie van homoseksuelen? We gaan terug naar de nacht van 1 april 2001. Toen stelde Nederland als eerste land op deze aarde het huwelijk open voor mensen van hetzelfde geslacht. Vanaf toen kon iedereen elkaar de liefde betonen door elkaar het ja-woord te geven. Job Cohen, toenmalig burgemeester van Amsterdam, noemde onze hoofdstad in zijn speech “de gay capital, niet alleen van Nederland, maar ook van Europa en wat mij betreft nog wat verder”. Wat hierna vooral volgde in het land met de zogenaamde gay capital of the world was een stortvloed aan weigerambtenaren. Ambtenaren die de nieuwe wet aan hun laars lapten en weigerden homo’s en lesbiennes te trouwen omdat zij het hier vanuit persoonlijke overtuiging niet mee eens waren. Een onderwerp dat nog tot ruim tien jaar na dato zou doorsijpelen in de krantenkoppen, tot er in 2014 wettelijk een einde aan de weigerambtenaar werd gemaakt. Was Nederland door het invoeren van een wetswijziging in 2001 – waar vervolgens niemand zich tot 2014 aan hoefde te houden – echt het eerste land was dat het huwelijk openstelde? Of was het enkel een aanzetje, een imagoboost, om pas veel later de daad bij het woord te voegen en aan te sluiten in de rij van landen die volgden? Wat in ieder geval wel volgde, was dat anno nu in 25 andere landen het, in de volksmond vaak genoemde ‘homohuwelijk’, is ingevoerd. Wat er in die tijd in ons land gebeurde is dat Nederland langzaam wegzakte uit de top 10 van meest homovriendelijke landen ter wereld. In 2019 zakten we zelfs naar plaats 11."
Terug de kast in
"Wat gebeurde er in ons mooie, tolerante landje? Persoonlijk moet ik toegeven dat
ik nergens last van heb. Omsingeld door grachtenpanden en de linkse elite waan ik me ontastbaar wanneer ik me in het centrum van Amsterdam begeef. Nooit heb ik het gevoel dat ik me, op wat voor manier dan ook, anders voor hoef te doen en bij het ontmoeten van nieuwe mensen ga ik er maar gewoon vanuit dat ze door hebben dat ik gay ben en daar geen problemen mee hebben. Maar dat dit niet voor iedereen zo is, werd me recent pas duidelijk. Mijn nieuwe vriendje kwam uit een dorp in het oosten van het land. Met zijn 28 jaar was hij net iets jonger dan ik. Waar ik al sinds mijn vijftiende het meubilair van elke gayclub met gesloten ogen kan uittekenen, was hij nog geen jaar geleden uit de kast gekomen. Niets vermoedend en alsof het de normaalste zaak van de wereld was, pakte ik zijn hand terwijl we langs mijn favoriete gracht wandelden. Het was voor mij niets meer dan een uiting van mijn liefde voor hem. De normaalste gang van zaken."
"Wat ik niet doorhad, was dat het voor hem meer was dan dat. Het was een inbreuk op zijn gevoel van veiligheid. Met elke stap die we de tegenliggers in de verte naderden, voelde ik zijn hand klammer worden. Na nog twee stappen trok hij zijn hand schichtig terug. Alsof hij een deur dichttrok. De deur van een kast waar hij weer even in terugkroop om zich te verschuilen tot we de groep hangjongeren voorbij waren. Was het een reële angst? Was ik de naïeveling? De cijfers liegen er niet om. In 2018 werden er 847 meldingen gedaan van geweld tegen homo’s. En dat waren dan nog enkel de meldingen die hun weg naar het politiebureau hadden gevonden. Maar mijn vriend had nooit zo’n ervaring gehad. Waar kwam zijn angstige reactie dan vandaan? Toen ik hem ernaar vroeg gaf hij aan dat het door de schaamte kwam. Niet voor mij, maar voor zijn geaardheid. Hij was simpelweg nog niet zo ver dat hij in het openbaar volledig zichzelf durfde te zijn. Ik kon het hem niet verwijten. Het lag niet aan hem, maar eerder aan onze samenleving die hem blijkbaar dit gevoel gaf. Wellicht zou het met de tijd veranderen."
Nog niet uitgestreden
"Niet lang daarna was ik uitgenodigd voor True Colors in Paradiso, het jaarlijkse benefiet van het COC. Als er één organisatie is die weet hoe het er in ons land voorstaat met de homo-emancipatie, dan is die het wel. Op het evenement waren alle kleuren van de LGBTQ+ regenboog vertegenwoordigd. Tientallen organisaties en initiatieven die zich inzetten voor de rechten van hun achterban. Of het nu homo’s, lesbo’s, transgenders, travo’s of intersekse-personen waren, ze hadden iets gemeen: ze voelden zich niet geaccepteerd, of in sommige gevallen zelfs niet veilig, in ons land. Er was immers nog bestaansrecht voor al deze organisaties: ze waren nog niet uitgestreden voor hun rechten. Dat was dan ook tijdens de avond de rode draad die in elke speech naar voren kwam. En daar was alle mogelijke hulp bij nodig, want dat de acceptatie nog niet vanzelfsprekend was in ons land, daar leek iedereen het in Paradiso over eens te zijn. Afsluiter van de avond was een positieve noot: een video met alle dingen die er het afgelopen jaar bereikt waren. De uitsmijter? Een fragment uit de coming- outvideo van NikkieTutorials. Een oorverdovend applaus vulde de poptempel. Een traan van ontroering liep over mijn wang. Heel even leek het alsof Nederland wél die voorstrijder van mensenrechten was. Maar ik kon toch niet helpen me af te vragen hoe dat applaus geklonken zou hebben voor Nikkie als zij niet een internationale YouTube-ster was geweest. Zou ze dan in dit zogenaamd tolerante land, toch niet in de kast zijn gebleven?"
Tekst: Pim Nugteren | Beeld: iStock
